بازار اندوخته به کدام سو می‌رود؟_خبردار

به نقل از خبردار، هفته سوم مرداد برای فعالان بازار اندوخته، همانند فیلمی می بود که با یک صحنه امیدوارکننده اغاز شد، اما هر چه جلوتر رفت، لحنش تیره‌تر و پایانش سنگین‌تر شد.

شنبه، خبرهای تازه از عرصه سیاست، “انتخاب علی لاریجانی به گفتن دبیر شورای عالی امنیت ملی و دعوت FATF از ایران برای مذاکره بعد از شش سال” همانند جرقه‌ای می بود در آسمان ابری بورس. شاخص کل ۱۶ هزار واحد جهش کرد و خرید وفروش‌گران نفس راحتی کشیدند و امیدوار به روزهای پیش رو پای معامله های حاضر شدند.

اما این نفس تازه، مختصر‌تر از آن می بود که بشود به آن دل بست. یکشنبه، تا این مدت ظهر نشده، رنگ سبز نقشه بازار آرام آرام به قرمز بدل شد. رشد ۴ هزار واحدی صبحگاهی جایش را به کم شدن ۹ هزار واحدی داد.

دوشنبه این روال شدت گرفت؛ بیشتر از ۲۱ هزار واحد ریزش، خروج ۱۷۱ میلیارد تومان پول حقیقی از بانک‌ها و ۳۱ میلیارد از خودروسازان و قیمت بورس تهران که به ۷.۶ هزار همت برگشت.

سه‌شنبه بازار حتی مجال مکث هم نگرفت. کم شدن ۳۰ هزار واحدی شاخص کل، آن را به ۲ میلیون و ۵۱۰ هزار واحد رساند و شاخص کل بعد از زمان ها سکوی ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد را از دست داد؛ قیمت معامله های خرد به ۶۷ همت محدود شد و تعداد نمادهای منفی به طوری می بود که سبزپوش‌ها تقریباً به چشم نمی‌آمدند.

چهارشنبه، تیر خلاص. بزرگ‌ترین ریزش هفته با ۴۳ هزار واحد سقوط، سطح روانی ۲.۵ میلیون واحد را ناکامی و شاخص کل روی ۲ میلیون و ۴۶۶ هزار واحد ایستاد، شاخص هم‌وزن هم عقب نشست و به ۷۶۲ هزار واحد رسید. نمادهای بزرگی چون فارس و فملی نقش مهم این سرخ‌پوشی را داشتند. تنها استثناء مثبت، شپارس می بود که توانست ۳ درصد رشد کند؛ اما این جزیره سبز، بین دریای قرمز، گم شده می بود.

آنچه این هفته رقم خورد، فقط یک نوسان روزانه نبوده است؛ نشانه‌ای می بود از فرسودگی بدنه بازار. از ابتدای تابستان تا امروز، زیاد تر روزهای کاری با ریزش همراه بوده است و هر بار ریزش، امیدها و آرزوهای فعالان بازار را به باد می داد.

بازار اندوخته که بهار امسال حتی تا حوالی ۳ میلیون واحد اوج گرفت، اکنون به کمتر از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رسیده است. قیمت کل بازار در تیرماه یک پله پایین آمد و از کانال ۱۳ هزار همت به ۱۲.۵ هزار همت برگشت. متوسط قیمت معامله های روزانه هم تقریباً نصف شد و از ۲۷۳ همت در خرداد به ۱۴۲ همت در تیر سقوط کرد ولی به همین رقم قانع نشد و در ۲۲ مرداد، به ۷۶ همت قناعت کرد.

کارشناسان می‌گویند دخالت مقطعی حقوقی‌ها و بانک‌ها همانند یک قرص مسکن عمل کرده است؛ احتمالا درد را چند ساعت آرام کند، اما بیماری را درمان نمی‌کند. بخشی از این بیماری، ناشی از ضعف بنیادی در تشکیل و بنگاه‌های بزرگ است، جایی که ناترازی انرژی، کشیده شدن مشکلات زیرساختی به شرکت‌های بورسی، و فشارهای سیاسی و روانی، همه دست به دست هم داده‌اند.

سناریوی امروز بازار همانند تابستان‌های قبل نیست. اگر در سال‌های پیش امید به یک خبر یا محرک قیمتی، می‌توانست چند هفته بازار را سبز نگه دارد، اکنون عکس العمل‌ها مختصر، مقطعی و بی‌جان شده. خرید وفروش‌گرانی که تا چند ماه پیش در رکوردشکنی شاخص به آینده امیدوار بودند، امروز با احتیاط و نگاه به خروج اندوخته، قدم در تالار شیشه‌ای می‌گذارند.

این هفته نشان داد بازار بورس ایران بیشتر از هر زمان دیگر، به یک راهکار ترکیبی نیاز دارد؛ درمان عمیق ساختاری، افت ریسک‌های سیستماتیک، مطمعن‌بخشی به اندوخته‌گذاران و منفعت گیری واقعی از اندوخته‌های حقوقی‌ها نه فقط برای دستکاری مختصر‌زمان شاخص. وگرنه، این چرخه از شنبه‌های سبز مختصر و چهارشنبه‌های خونین، هم چنان تکرار خواهد شد.

بورس؛ بازنده مطلق اندوخته‌گذاری

هفته‌ای که گذشت، تالار شیشه‌ای بار دیگر مزه سقوط را چشید. شاخص کل با کم شدن ۸۸ هزار واحدی به ۲ میلیون و ۴۶۶ هزار رسید و شاخص هم‌وزن هم ۲۰ هزار واحد پایین‌تر نشست. بیشتر از ۸۰ درصد نمادها قرمز شدند و پنج هزار میلیارد تومان صف فروش تا آخر معامله های روی تابلو ماند؛ تصویری که فرهنگ حسینی تحلیلگر بازارهای مالی آن را نشانه آشکار خروج نقدینگی و ناامیدی سهامداران می‌داند.

وی با اشاره به قیاس‌ای تکان‌دهنده می گوید: در پنج سال تازه دلار چهار برابر شده، اما شاخص کل کمتر از ۳۰ درصد رشد کرده و بورس عملاً بازنده مطلق اندوخته‌گذاری است.

به حرف های حسینی، قیمت بازار به ۹۰ میلیارد دلار سقوط کرده؛ کمترین رقم در یک دهه، با وجود وجود شرکت‌های تازه‌ داخل که سودی برای سهامداران نداشتند.

این کارشناس بازار اندوخته قسمت مهمی از بحران را ناشی از تصمیمات غیرتخصصی بیرون از سازمان بورس می‌داند؛ از نحوه بازگشایی نمادها گرفته تا اعمال دامنه‌ نوسان و سختی فروش بدون تشکیل سازوکارهای کنترل ریسک. این دخالت‌ها، بازار را به سمت بی‌اعتمادی زیاد تر سوق داده است.

از نگاه وی سیاست نرخ منفعت بالا هم سهم خود را در این رکود ایفا کرده است. هنگامی تورم بالای ۴۰ درصد ریشه در کسری بودجه و ناترازی بانک‌ها دارد، بالا بردن منفعت نه‌تنها آن را مهار نمی‌کند، بلکه اندوخته‌گذاری تولیدی را نیز نابود می‌کند. همزمان، ناترازی انرژی در صنایع بزرگ و فروش ارز با نرخ پایین‌تر از بازار آزاد، سودآوری شرکت‌ها را تحت سختی گذاشته است.

حسینی برای خروج از این حالت نسخه‌ای چندمرحله‌ای نظر می‌دهد؛ از افت نرخ منفعت و لغو رانت ارزی تا حمایتعملی حقوقی‌ها، آزادسازی سهام خزانه و برنامه‌ای جدی برای از بین بردن ناترازی‌ها.

بدون این اصلاحات، وی هشدار می‌دهد که بورس هم چنان در مسیر فرسایشی جاری باقی خواهد ماند.

این هفته، بورس نشان داد که تا این مدت نه از زخم سال‌های قبل التیام یافته و نه نسخه‌ای واقعی برای درمان در دست دارد.

چند خبر سیاسی توانستند برای ساعاتی رنگ سبز به تابلو بیاورند، اما زیر پوست بازار، همان هراس‌ها و بی‌اعتمادی‌های قدیمی جریان داشت.

منبع: ایرنا