«شاخص» بازار سهام به قله ۳.۲ میلیون واحدی رسید – تجارت نیوز_خبردار

به نقل از خبردار، رفتارهای اضطراب در برخی بازارهای دارایی از ۲۳فروردین، زمان اغاز او گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا ، خود را به شکل «آزمون و خطای حداکثری» در عرصه معامله های نشان داده است. بازدید فرکانس سه بازار ارز، سهام و سکه مشخص می کند، طی این زمان بورس تهران بیشترین عکس العمل را نسبت به تغیرات سیاسی طی ۴دور مذاکرات هسته‌ای نشان داده است. این در حالی است که دلار و طلا به مرور داخل فاز تعادلی شدند. شاخص بازار سهام در تاریخ ۳۰فروردین ، تحت تاثییر «انتظارات مثبت» نسبت به روال مذاکرات، داخل ابرکانال ۳میلیون واحدی شد و روز قبل نیز با ورود به کانال ۳میلیون و ۲۰۰هزار واحدی، قله تاریخی را در تالارشیشه‌ای ثبت کرد. بازار سهام یکی از بازارهایی است که مدام از ریسک‌های سیاسی اثری آنی می‌پذیرد؛ اما ربط بورس تهران با رویدادهای سیاسی در هفته‌های تازه نیرومندتر شده است. تحلیلگران در واکاوی حرکت خرید وفروش‌گران، رقص شاخص بازار سهام را به تحول مداوم آهنگ اخبار سیاسی نسبت خواهند داد.

سپس از انتشار کردن اخبار مثبت از مذاکرات روز یکشنبه ایران و آمریکا در عمان، امید‌هایی مبنی بر پیشرفت او گفت‌وگوها و از بین بردن تحریم‌ها‌ شکل گرفته است. به همین علت بورس تهران نیز همانند همه بازارهای دارایی نسبت به این نوشته حساسیت نشان داد و با حرکت دلار به سمت سطوح کاهشی، خود را بالا کشید و در مسیر صعودی قرار گرفت. بازار سهام برخلاف دو روز نخست هفته که مستاصل و پر از تردید ظاهر شده می بود از روز دوشنبه داخل فاز صعودی شد. کانال ۳میلیون و ۱۰۰هزار واحد که روز یکشنبه از دست رفته به‌شدت بعد گرفته شد و ورود پول کم‌سابقه جای خود را به هراس روزهای ماقبل آن بخشید.در روز قبل اتفاق عجیبی در تالار سهام رقم خورد. بورس تهران در چهارمین روز معاملاتی هفته، صعودی تاریخی را توانایی کرد. شاخص کل بازار سهام، برای نخستین ‌بار از سطح ۳میلیون و ۲۰۰هزار واحد عبور کرد و با رشد ۱.۱۳درصدی، بر فراز کانال ۳میلیون و ۲۰۶هزار واحد ایستاد. این در حالی است که شاخص هموزن نیز با رشد ۰.۴۹درصدی به سطح ۹۶۸هزار واحد رسید و قله قبلی خود را پشت‌سر گذاشت.

سوال کلیدی‌ای که نقل می‌شود این است که بیش‌واکنشی سهامداران بعد از اخبار سیاسی از چه عواملی نشات می‌گیرد؟ جواب مشترک کارشناسان اقتصادی به این ابهام حیاتی تنها یک جمله است: «تحریم‌ها و فعال شدن گزینه نظامی که اندوخته‌گذاران را داخل کریدوری از تردید می‌کند.» در ۴۸ ساعت قبل مشاهده کردیم که چطور فروکش نسبی ریسک‌ سیاسی توانست به پیشروی مطمعن اندوخته‌گذاران منجر شود. اکنون هر دو شاخص تالار سهام در پله‌هایی بالاتر از سقف‌های اردیبهشت‌ماه ایستاده‌اند.

کارشناسان اعتقاد دارند با اهمیت ترین محرک صعود و نزول‌های ناگهانی، عدم‌قطعیت‌های حاکم بر حالت مذاکرات سیاسی و سناریوهای گوناگون مبنی بر گمان توافق بین تهران و واشنگتن است. هرچند تا این مدت خبر رسمی و قطعی از حصول توافق یا بن‌بست مذاکرات انتشار نشده، اما اظهارات گوناگون حوالی مباحث مذکور به‌شدت عکس العمل بورس‌بازان را به همراه دارد. اما حالت مذکور در بازارهای موازی همچون دلار و طلا حاکم نیست.

اسکناس آمریکایی در دو روز قبل کم‌نوسان ظاهر شده و طلای ۱۸عیار نیز در ریل تعادلی حرکت کرده است. حتی سپس از خبر تعویق مذاکرات باز هم این دو بازار روال افزایشی قدرتمندی به خود نگرفتند. با این حال در بورس ناظر تحرکات بی‌سابقه بودیم. اما تعویق ۸روزه چهارمین دور مذاکرات با بورس چه کرد؟ بورس با ورود به سراشیبی سقوط، کانال ۳.۱میلیون واحد را از دست داد و در ۷ روز معاملاتی، یعنی تا اغاز دور چهارم مذاکرات، با خروج پول کم‌سابقه روبه رو شد؛ این در حالی است که بازارهای دارایی از میانه هفته روندی متفاوت را سپری کردند.

بورس تنها برنده گزینه‌های داخلی اندوخته‌گذاری در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه می بود. بازدهی ۳.۷۵درصدی بورس در حالی ثبت شد که طلا بازدهی منفی ۰.۹درصد و دلار آزاد بازدهی مثبت ۰.۱۲درصد را توانایی کردند. آن‌طور که حرکت سهامداران مشخص می کند، سیگنال‌های مثبت از روال مذاکرات، انتظارات آنها را تحول داده است. در این چنین فضایی برخی کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند بازار سهام سریع تر از دیگر بازارها عکس العمل نشان داده و در حال پیشخور کردن اخبار خوش احتمالی است. این روزها بازار سهام اساسا به علت نبوده است وضعیتی پایدار در زمین سیاست خارجی و اشکار نبودن رویکرد اقتصادی دولت نسبت به مشکلات جاری سرزمین، روندی پایدار را توانایی نمی‌کند.

پشت پرده یک هراس بزرگ

یکی از موضوعات مهم در خصوص بیش‌واکنشی بازار سهام به مساله تحریم‌ها بازمی‌گردد؛ موضوعی که تاحدودی بازارهای موازی را از این منظر در سایه نگه می‌دارد. تحریم یکی از با اهمیت ترین مسائلی است که بر حالت شرکت‌های گوناگون بورسی سایه افکنده و جهت شده درآمد و متعاقبا سود شرکت‌ها از جهات گوناگون در معرض تهدید قرار بگیرد.

برخی شرکت‌ها به دلایل تحریمی و عدم دسترسی به قطعه‌ها، تجهیزات و تکنولوژی روز دنیا نمی توانند ظرفیت تشکیل خود را افزایش دهند یا خطوط تشکیل تازه راه‌اندازی کنند. از نظر دیگر، برخی شرکت‌ها نیز به‌علت شرایط تحریمی، محصولات صادراتی خود را به زیر قیمت روز آن در بازار جهانی به فروش می‌رسانند که طبیعتا این مساله بر سودآوری شرکت‌ها تاثییر بسزایی دارد. تحلیلگران این مساله را پاسخی به عکس العمل سریع سهامداران برداشت می‌کنند.

افزون بر این نوشته، در صورت عدم احیای روابط بین ایران و آمریکا، تشدید تنش‌های نظامی به سناریویی محتمل مبدل خواهد شد. به گفتن مثال با تشدید مخاطرات نظامی در منطقه از ۱۳فروردین ۱۴۰۳ و افزایش سطح انتظارات تورمی در بین افراد جامعه، موتور معامله های ارزی نیز روشن شد و نرخ ارز بعد از نوسان‌های پی‌درپی از محدوده ۶۳هزار تومان در ۱۴فروردین ۱۴۰۳ به بیشتر از ۱۰۵هزار تومان در اواسط فروردین ۱۴۰۴ رسید و رشد قیمت چشمگیری را توانایی کرد.

به این ترتیب ریسک‌هایی که تبدیل از بین بردن تحریم و فروکش فضای منفی سیاست خارجی نشوند، هراس و سردرگمی اندوخته‌گذاران و مهم‌تر از آن بنگاه‌های تولیدی را به جستوجو خواهند داشت.

در همین رابطه، فردین آقابزرگی با گفتن این که اتصال مجدد بانک‌ها به شبکه سوئیفت، می‌تواند هزینه‌های نقل‌و‌انتقال پول را برای شرکت‌ها افت دهد، گفت: در دوران تحریم شرکت‌ها برای داخل ‌کردن محصولات باید کل هزینه را به‌صورت نقدی و حتی با ارقامی بالاتر به علت وجود واسطه‌ها، پرداخت کنند؛ اما با از بین بردن تحریم‌ها نقل‌‌و‌انتقالات پولی نه‌تنها تسهیل می‌شود حتی امکان خریدها به‌صورت ال‌سی نیز وجود دارد. از سویی دیگر نیاز نیست که شرکت‌ها هزینه‌های گزاف را به واسطه‌ها پرداخت کنند و قوت چانه‌زنی نداشته باشند.

به حرف های این کارشناس، مسیر فرد دیگر که گشایش‌های هسته‌ای و از بین بردن تحریم‌ها برای صنایع سرزمین تشکیل خواهد کرد، شکل‌گیری بازارهای تازه برای فروش است؛ معضلی که در سال‌های تحریم حالت سختی را برای بنگاه‌های اقتصادی رقم زده است. در سال‌های تازه به‌کرات کارشناسان و فعالان اقتصادی در رابطه پایین ‌بودن مقدار تشکیل واقعی هشدار داده‌اند. بر پایه آنچه تحلیلگران می‌گویند، پایین بودن مقدار تشکیل جهت شده نزدیک به ۴۰‌درصد ظرفیت تشکیل کشورمان در سال‌های دچار تحریم خالی بماند. به همین علت است که حالت تحریم‌ها برای بنگاه‌های اقتصادی وضعیتی حیاتی محسوب می‌شود.

به‌صراحت می‌توان فرمود که با تشکیل بازارهای مقصد تازه، قسمت مهمی از ظرفیت خالی را می‌توان پر کرد. از این منظر است که بنگاه‌های اقتصادی رفته‌رفته داخل مرحله سودآوری واقعی خواهد شد. به گفتن مثال کارخانه‌های تولیدی به جای این که از ظرفیت محدود منفعت‌مند شوند، باید با محدودیت‌های زیاد دست‌وپنجه نرم کنند. حتی در بهترین حالت امکان پذیر یک بنگاه اقتصادی با ۴۰ تا ۶۰درصد ظرفیت تشکیل فعالیت ‌کند. در همین مسیر سودآوری افت می‌یابد؛ اما افزایش هزینه‌های تشکیل به واسطه پیشروی انتظارات تورمی صعودی می‌شود. یقیناً برخی از مسوولان سرزمین بر این باورند که مباحث سیاسی و تحریم مانع صادرات ایران نیست اما در عمل مشاهده می‌کنیم که محدودیت‌ها مانع از نمایش قوی بنگاه‌های اقتصادی هم در داخل سرزمین و هم در بازارهای جهانی شده است.

برزخ ورود اندوخته‌گذار

یکی از معضلات جدی اقتصاد سرزمین، فقر اندوخته‌گذاری خارجی است که با وجود تحریم‌ها، نقش کلیدی این گزینه مهم و اثرگذار بر حالت اقتصادی کمرنگ می‌شود. با دقت به انتخاب شعار امسال مبنی بر «اندوخته‌گذاری برای تشکیل» از سوی مقام معظم رهبری می‌توان دریافت که چطور گذر از تحریم‌ها می‌تواند ارزآوری زیاد تر، تامین اندوخته ارزان‌تر و حرکت به سمت منفعت‌وری بالاتر را رقم بزند. کارشناسان اعتقاد دارند تنها عبور از حالت تحریمی است که اندوخته‌های خارجی را داخل سرزمین خواهد کرد و فضای اقتصادی پویا و جدیدی شکل خواهد گرفت.

با در نظر گرفتن امیدوارتر شدن اندوخته‌گذاران نسبت به تداوم مذاکرات، اکثر کارشناسان بر این باورند که صنایع و مردم بیشترین تاثییر را از گشایش روابط ایران با جهان خارج می‌برند و از برداشته‌شدن تحریم، زیاد تر منتفع خواهد شد. اما به علت چشم‌انداز مبهم و ماحصل قطعی او گفت‌وگوهای هسته‌ای، خوش‌بینی فعالان بازارها نیز در«برزخ امیدواری» قرار دارد.

اگرچه خوش‌بینی‌ها و امیدواری‌های منتج از اخبار سیاسی در ماه قبل فضای بازار سهام را به‌شدت تحت‌تاثییر قرار داد و موجبات استقبال اندوخته‌گذاران را فراهم کرد، اما بازدید حرکت بورس‌بازان نشان از ردپای تردید در معامله های سهامی دارد. آنچه آشکار است این که مختصات انتظارات تورمی تا این مدت در ابهام دارد. افزایش انتظارات تورمی می‌تواند به بالاماندن نرخ منفعت منجر شود که این نوشته چندان به سود بازار نیست. به گفتن مثال با تشدید ریسک سیاسی بعد از انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا و انتخاب ترامپ به گفتن رئیس‌جمهور، نرخ منفعت همگام با افزایش انتظارات تورمی افزایش یافت و بورس در نیمه دوم سال ۹۷ حال خوبی نداشت. یکی از ارکان نگرانی اندوخته‌گذاران نیز به همین امر باز می‌گردد.

انتظارات تورمی در نهایت رشد نرخ دلار را شدت می‌بخشد. به این علت دلار به‌راحتی می‌تواند بازار سهام را در جذب پول‌های سرگردان کنار بزند و بازار سهام را با تکانه‌های قابل‌توجهی همراه کند. طبق معمول در این چنین فضایی علاوه بر پیشروی التهاب، همه بازارهای دارایی پرنوسان ظاهر خواهد شد و تلاطم‌های غیرمنتظره‌ای را ثبت خواهند کرد. در دوره‌های شبیه نیز همین اتفاق رخ داده است. همزمان با پیشروی ریسک، دلار آلارم صعودی مخابره کرده و به جستوجو آن طلا و سکه روال صعودی در پیش گرفتند. اما هراس نشات‌گرفته از افت دارایی‌های ریالی، در نهایت بورس را به بازاری پرریسک‌تر مبدل کرده است. حتی سپرده‌های بانکی توانستند به محلی امن برای پول‌های سرگردان تبدیل شوند. توانایی نیز مشخص می کند ریسک‌های سیاسی ناشی از عواقب درگیری‌های منطقه‌ای و برون‌مرزی جهت شده تقاضا جهت خرید اسکناس‌های خارجی افزایش یابد.