ثروتمندی که سرزمینی به وسعت سوئیس را وقف فرهنگ کرد_خبردار

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبردار از تنسیم،‌ از صدها سال پیش تا بحال خیراندیشان با تعلق بخشی از اموال خود برای خدمت مستمر به جامعه در قالب روش پسندیده وقف که بارزترین و روشن‌ترین مصداق احسان، انفاق، صدقه جاریه، تعاون و باقیات‌الصالحات است منشاء خدمات زیاد علمی، فرهنگی، هنری، رفاهی، بهداشتی و… در جامعه بوده‌اند.

یکی از شاخه‌های وقف‌، وقف فرهنگی است،‌ در نگاهی تاریخی، وقف فرهنگی در قالب معروف و مرسوم آن در عرصه ‌های متعدد همچون تأسیس مدارس، پشتیبانی‌هزینه تحصیلی طلاب و دانش آموزان، تهیه وسایل تحصیلی، وقف کتاب و کتابخانه و انتشار کردن کتاب از درآمد موقوفات نمود می‌یابد.

امروز ما نمود تعداد بسیاری از وقف‌های فرهنگی قبل را در جریان زندگی روزمره ایرانیان ناظر هستیم،‌کتابخانه‌های گوناگون در سراسر سرزمین‌، بنیاد فرهنگی البرز و … از این دسته می باشند،‌ اما یکی از متفاوت‌ترین وقف‌های انجام شده موقوفات حسین ملک است. که با اهمیت ترین نمود آن در کتابخانه و موزه ملک می‌توان دید.

در قلب خیابان امام خمینی تهران که اکنون امروز می‌توان آن را به موزه‌ای تشبیه کرد که زیاد از آثار و مکان‌های تاریخی را در خود جای داده است،‌ کتابخانه و موزه ملک قرار دارد،‌  نخستین کتابخانه وقفی ـ خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ سرزمین با موضوعیت نسخه‌های خطی در تهران،‌ که امروز دوشنبه ۲۴ آبان ماه در سی و دومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی میزبان خبرنگاران کتاب می بود تا بازدیدی از آن داشته و در جریان فعالیت‌های این کتابخانه قرار گیرند.

بازدید خبرنگاران از این مرکز فرهنگی که در سال ۱۳۱۶ خورشیدی توسط حاج حسین آقا ملک تأسیس شد و به همراه املاک و مستغلات وقف آستان قدس رضوی شد،‌ ساعت ۱۰ صبح و با همراهی نوشاد رکنی، رئیس اداره کتابخانه موزه ملی ملک و پیمان سمندری از کارشناسان این کتابخانه اغاز شد.

این مرکز فرهنگی در سال ۱۳۱۶ خورشیدی توسط حسین ملک تأسیس شد و به همراه املاک و مستغلات وقف آستان قدس رضوی شد. مرحوم ملک در تیر ماه سال ۱۳۲۳ قطعه زمین بزرگی را در باغ ملی تهران برای ساختمان تازه کتابخانه و موزه وقف کرد. احداث ساختمان تازه کتابخانه و موزه ملی ملک در سال ۱۳۶۴ اغاز شد و در سال ۱۳۷۵ به آخر رسید. کتابخانه ملی ملک با داشتن بیشتر از ۱۹ هزار گفتن نسخه خطی نادر و نفیس، یکی از کتابخانه‌های بزرگ نسخ خطی ایران است.

کتابخانه و موزه ملی ملک اکنون یکی از موسسه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی است که به شیوه غیردولتی و غیر انتفاعی در چارچوب وقف‌نامه زیرنظر مستقیم آستان قدس رضوی فعالیت می‌کند و برپایه مبنا‌نامه مقصد‌هایی گوناگون همچون پیشبرد معارف، اجرای وقف‌نامه و گسترش فرهنگ وقف حفاظت از گنجینه، گردآوری به‌زمان‌سازی و گسترش منبع های و بازشناسی آثار تاریخی و فرهنگی روزگاران قبل دارد.

کتابخانه در کنار نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، بیشتر از یکصد هزار جلد کتاب چاپی به زبان‌های گوناگون، این چنین نشریاتی از دوره قاجار تا بحال، هزاران برگ سند و بیشتر از صدها گفتن منبع دیداری و شنیداری در خود دارد. کتابخانه ملی ملک با دو تالار مطالعه عمومی آقایان و بانوان و یک تالار اختصاصی محققان و نشریات، خدمات و امکاناتی گوناگون به پژوهشگران اراعه می‌دهد.

موزه ملی ملک، نیز گنجینه‌ای سه هزار ساله از آثار و اشیای مورد قیمت تاریخی در عرصه‌های گوناگون دارد. آثار تاریخی کتابخانه و موزه ملی ملک اکنون در ۱۱ تالار و یک نگارخانه شامل «سکه، نشان و مدال»، «آثار خاندان غفاری و کمال‌الملک» «تک تاثییر»، «حاج حسین آقا ملک» «خوش‌نویسی و نگارگری»، «آثار لاکی»، «آثار اهدایی بانو عزت‌ملک ملک»، «نمایشگاه‌های دوره‌ای»، «تمبر»، «هزارداستان (گزیده داستان‌های ایرانی- اسلامی)» «هنر و زندگی (کاربرد هنر و صنایع در زندگی ایرانی- اسلامی)»، «علوم در ایران اسلامی» و… به نمایش درآمده‌اند.

بازدید امروز خبرنگاران کتاب از تالار‌های «حاج حسین آقا ملک»،‌ «آثار لاکی»،‌ «خوش‌نویسی و نگارگری»‌،‌ «تمبر»،‌ «هزار داستان» و «علوم در ایران اسلامی» می بود.

«تالار حاج حسین آقا ملک»

نوشاد رکنی، رئیس اداره کتابخانه موزه ملی ملک که در این بازدید با دقت زیاد و با ذوقی سرشار خبرنگاران را راهنمایی می‌کرد،‌ ابتدا در تالار حاج حسین‌آقا ملک جزئیاتی از زندگی واقف کتابخانه و موزه فرمود.

به حرف های رکنی،‌ مرحوم حسین ملک از نوجوانی ایده تاسیس کتابخانه را در ذهن پرورانده است و حتی در ۱۹ سالگی در حاشیه نسخه‌هایی که استنساخ می‌کرده به این نوشته پرداخته است.

در ابتدا پیمان سمندری  از کارشناسان کتابخانه‌، توضیحاتی دربار پدربزرگ حسین ملک و این که چه شد که خاندان ملک به این چنین زمین‌هایی دست یافت اراعه کرد، به حرف های وی‌، در زندگی‌نامه خودنوشت حسین ملک آمده است که ناصرالدین شاه قاجار قبل از رسیدن به سلطنت برای آمدن به تهران از پدربزرگ حسین ملک ۱۰۰ هزار تومان پول می‌گیرد تا به تهران بیاید و به سلطنت برسد،‌ بعد از چند سال و با به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه،‌ پدربزرگ ملک،‌ از شاه قاجار گفتن ملک‌التجار را دریافت می‌کند که همین جهت می‌شود اعتبار و ثرونت خاندان ملک زیاد تر شود.

او همین طور گفت: حاج حسین ملک زمین‌دار می بود و از محل این زمین‌ها ثروتش را جمع می‌کرد، مساحت زمین‌های حسین ملک در استان خراسان به اندازه‌ای گسترده بوده که می‌توان به نوعی او گفت، از سرزمین سوئیس بزرگتر است. سازمان موقوفات آستان قدس در این زمین‌های موقوفی، کشاورزی، باغداری، دامداری و… انجام می‌دهد.

به حرف های سمندری‌، مقصد مرحوم ملک از همه وقف‌هایی که انجام داده ترقی معارف است، برای این مقصد کتابخانه ملک را احداث می‌کند و مقصد دومش‌ نگه داری‌الصحه  بوده که با تاسیس بیمارستان در چناران و تربت حیدریه آن را جستوجو کرد،‌ مرحوم ملک همه درآمدش از این زمین‌ها را وقف این دو مقصد کرده است.

در تالار حاج حسین آقا ملک، بخشی از زندگی وی در برابر دید علاقمندان قرار گرفته است. در ابتدای ورود به این نمایشگاه مجموعه تصاویر و نقشه‌ای از موقوفات حاج حسین آقا ملک نشان داده شده است. در ادامه تصاویر گوناگونی از دوره‌های گوناگون حیات وی، مجموعه‌ای از مصاحبه‌هایی که در زمان حیاتش با وی انجام گرفته و تقدیرنامه‌هایی که به پاس فعالیتش به وی اهدا شده و نیز نامه‌های او آمده است.

در یکی از ویترین‌های این تالار، مجموعه وسایل شخصی حسین ملک به همراه زندگی‌نامه خود‌نوشت او قرار داده شده است. در ویترین‌های دیگر نیز سه نسخه از کتاب‌هایی دیده می‌شود که وی با دقت زیاد گردآوری کرده است.

در انتهای نمایشگاه اتاق مخمل حسین ملک بازسازی شد. در این اتاق علاوه بر مبلمان، فرش‌ها و چراغ‌هایی که روزگاری در منزل وی قرار داشتند، عقدنامه امیرکبیر با خواهر ناصرالدین شاه قاجار و تصویری نقاشی شده از حاج کاظم ملک‌التجار نیز قرار دارد. تندیس حسین ملک نیز در وسط این اتاق قرارداده شده است.

سالن کتابت و نگارگری

سالن کتابت و نگارگری دومین توقف‌گاه خبرنگاران در کتابخانه و موزه ملک می بود،‌ نوشادرکنی در این قسمت او گفت: کتابت و هنرهای مرتبط با آن همچون خوشنویسی، نگارگری، تذهیب، تشعیر و جلدسازی از با اهمیت ترین هنرهای مورد دقت در بین هنرهای اسلامی ـ ایرانی است.

 او همین طور گفت: در این تالار مجموعه متنوعی از آثار کتابت و نگارگری هنرمندان مشکول تا آثار معاصری همانند کارهای رضا معافی را ناظر هستیم،‌ مثالهای اولیه خطوط کوفی،‌ نیز به نمایش درآمده‌اند،‌ یقیناً کارها در دوره‌های گوناگون به تناسب با آثاری که در مخزن نگهداری می‌شود، تحول می‌کنند.

با گردشی در این تالار می‌توان مشاهده کرد که ​در هر یک از طرفین این نمایشگاه به یکی از هنرهای مربوط به کتاب آرایی پرداخته شده است. در بخشی از آن روال تحول و فرازهای هنر خوشنویسی در برابر دید دوستداران آن قرار داده شده است،‌ گونه های متنوع خطوط، از خط کوفی تا شکسته نستعلیق، از بزرگان این هنر، در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. این خطوط در قالب رقعه، مرقع و یا نسخه خطی است.

در قسمت دیگر هنر نگارگری و مرحله های دگرگونی آن، به پشتیبانی قطعات و نسخه ها، نمایش داده شده است. این چنین هنر جلد سازی  و دیگر صنایع و هنرهای مربوط به کتاب آرایی نیز زینت قسمت این نمایشگاه می باشند. در قسمت مرکزی این نمایشگاه قرآن‌های مورد قیمت از هنرمندان بزرگ قرار دارد.

بعد از تالار خوشنویسی و نگارگری خبرنگاران به فضای متفاوت‌تر هدایت شدند،‌ تالاری بارنگ‌پردازی و نورپردازی متفاوت‌تری‌، تالار آثار لاکی.

تالار آثار لاکی

تالار آثار لاکی گنجینه‌ای از برترین آثار لاکی در قالب جلد نسخ خطی، قلمدان، وسرچسبدان ‌را در خود جای داده است، در کنار هر تاثییر اسم آن به همراه توضیحاتی نیز درج شده است،‌ هم‌این چنین تصاویری از آن‌ها نیز بر دیوارها نقش بسته است.

یکی از نکات دلنشین این سالن طراحی نشیمن‌‌اهی با مطرح قلمدان لاکی در بین سالن می بود که برای بازدیدکنندگان دلنشین می بود.

 لاکی سازی از جمله آثار هنری ایرانی است که به حرف های رکنی، با خمیر کاغذ و ساخت قالب‌های کاربردی گوناگون همانند قلمدان، جلد، قاب آیینه و جعبه خلق شده‌‌اند. سابقه این هنر که در دوره قاجار رو به افول رفت،‌ به دوره صفوی برمی‌گردد و اوج آن به دوره زندیه مرتبط است. آثاری از هنرمندان مشهود و چیزه‌دست ایرانی هم‌چون محمدزمان، آقا نجف، آقا صادق، لطفعلی صورتگر، علی اشرف و … در این سالن در معرض نمایش قرار داده شده است. هم‌این چنین جلدهای لاکی با مطرح‌های «نقش تشعیر همراه با اژدها،‌ نقش گل و بوته،‌ نقش گل و مرغ،‌ نقش دراویش و .. نیز به نمایش گذاشته شده است.

تالار مجموعه‌های اهدایی عزت ملک

در مجاورت تالار خوشنویسی و نگارگری‌، تالار مجموعه‌های اهدایی عزت ملک قرار دارد،‌ حاج حسین ملک،‌ ۵ فرزند دختر از دو همسر خود داشت،‌ بزرگترین فرزند او عزت ملک می بود. وی بدلیل علاقه وافر به هنر و فرهنگ ایران از سوی پدر طی وقف‌نامه‌های حاضر، ناظر استصوابی موقوفات ملک شد. عزت ملک در آذر ماه سال ۱۳۸۵ مجموعه اهدایی خود را با ۲۷ قطعه تاثییر نفیس در موزه ملی ملک به نمایش گذاشت. این آثار برگزیده و منحصر به فرد شامل آثاری از هنر ایرانی بودند که طی سالیان به خارج از سرزمین رفته می بود،‌ مرحوم عزت ملک این آثار را از خارج سرزمین خریداری و به زادگاه مهم خود بازگرداند.

قرآن‌های نفیس، قطعات خوشنویسی، تابلوهای رنگ روغن و آبرنگ ، دو سند وقفنامه و مبایعه نامه از جمله آثار برگزیده هنرمندان ایرانی دوره صفویه و قاجارهستند که در این تالار نگهداری می شوند.

قرآنی به خط غبار که کتابت آیت‌الله کرسی در میانه کاغذ و کتابت کل قرآن با خط غبار در عرصه کاغذ را در خود جای داده است،‌ از نفایس این قسمت می بود.

به حرف های رکنی‌، ۱۵ سال پیش قیمت یکی از مجموعه‌های اهدایی مرحوم عزت ملک به این تالار ۴ میلیارد تومان تخمین زده شد.

رکنی ادامه می‌دهد، فرزندان عزت ملک که اکنون بنیاد سودآور از بزرگترین بنیادهای هنری مربوط به هنر اسلامی را در دنیا اداره می‌کنند،‌ نیز بعد از فوت مادر‌، سالانه مجموعه‌های بزرگ و نفیسی از هنرهای ایرانی را که در خارج از ایران می باشند‌، خریداری و به موزه ملک اهدا می‌کنند.

تالار هزار داستان ـ موزه‌ای با استانداردهای روز

تالار هزار داستان از دیگر قسمت‌های دلنشین موزه ملک می بود که خبرنگاران از آن بازدید کردند‌، ​در این تالار که بعد از بازسازی مجدد چندین سال پیش مطابق با استانداردهای علم روز موزه‌داری ساخته شده است،‌ گزیده‌ای از قصه‌های مذهبی، حماسی،‌ ادبی، عامیانه و اسطوره‌ای ایران به نمایش گذاشته شده است. 

به حرف های رکنی برخی از این داستان‌ها مذهبی، برخی اسطوره‌ای، برخی افسانه‌ای، برخی فولکلور و رسمی می باشند،‌ این سالن هزار داستان که به یاد هزار و یک شب نام‌گذاری شده است، کتاب‌های داستانی و روایت‌پردازی چاپی و سنگی که خاص بوده‌اند را در خود جای داده است.

وی ادامه می‌دهد: تعدادی از داستان‌ها همانند «رستم و دیو سفید»،‌ «گذشتن سیاوش از آتش»،‌ «بهشت شداد» و … نیز بر دیواره‌های سالن به نمایش درآمده است،‌ در این قسمت برای بازدیدکنندگان کودک و دانش‌اموزان که از گروه های مقصد موزه می باشند،‌ همراه با نمایش و قصه این داستان‌ها بازخوانی می‌شود.

«نگاره پسران فریدون و اژدها» برگرفته از شاهنامه استاردباد،‌ شاهنامه بایسنقری‌، نسخه خطی مثنوی معنوی،‌ از جمله آثار به نمایش گذاشته شده در این تالار است.

تالار تمبر

در حاشیه این تالار،‌ تالار تمبرهای مرحوم ملک نیز به نمایش درآمده است،‌ نمایشگاه تمبر انعکاسی است از نگاه کلکسیونری حاج حسین آقا ملک به تمبر. در این نمایشگاه علاوه بر نگاهی تاریخی به تمبر ویژگی‌های تعداد بسیاری برای نمایش آثار در نظر گرفته شد از جمله تمبرهایی که از مواد گوناگون همانند چرم، پودر شهاب سنگ، شیشه،‌ پوست ماهی و …. از نظر دیگر تمبرهایی می باشند که در چاپ آنها اشتباهاتی اتفاق افتاده است. 

در این قسمت،‌ بازدیدکنندگان می‌توانستند با گرفتن یک عکس تمبر یادگاری خود را دریافت کنند.

علوم در ایران اسلامی

آخرین بخشی که خبرنگاران از آن بازدید کردند، تالار علوم در ایران اسلامی می بود.

نمایشگاه علوم در ایران اسلامی با طبقه‌بندی علوم از منظر دانشمندان این عصر اغاز می‌شود. در این طبقه‌بندی که مبنای آن چهار کتاب درهالتاج، احصاء العلوم، نفایس الفنون و مفتاح السعاده بودند بر علوم دقیقه اصرار شده است. در نمایشگاه علوم در ایران اسلامی با دقت به منبع های حاضر در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک بر روی چهار دسته از علوم مرتبط با علم حساب و مشتقات آن، علوم نجوم و زیرمجموعه‌های آن، علوم زمین و طب و شاخه‌های آن اصرار شده است. در کنار این علوم علم حیل (مکانیک)، کیمیا (شیمی)، علم الابصار (نورشناسی)، جانورشناسی و گیاه داروشناسی نیز معارفه شده‌اند. در ادامه به معارفه هشت تن از دانشمندان عصر اسلامی پرداخته شده است.

این چنین در این تالار در کنار گفتن نحوه ربط علوم با یکدیگر و معارفه مراکز علمی ایران فرهنگی، کرونولوژی علم در ایران عصر اسلامی نیز اراعه شده است. این تاریخ‌نگاری قله‌های علمی ایران را با نگاهی به آثار کتابخانه و موزه ملی ملک از قرن اول هجری قمری تا ورود مدارس نوین به ایران در دوره قاجار معارفه می‌کند.

در این نمایشگاه، مجموعه‌ای از کتاب‌های دانشمندان دوران اسلامی ایران به نمایش گذارده شده‌اند که همه انها از آثار دانشی برجسته این دوره و سرزمین به شمار می‌آیند و در دسته‌بندی و اراعه آن، حوزه‌ها و نوشته‌های خاص علوم اسلامی مورد دقت بوده است.

پدیدآورندگان این نمایشگاه کوشیده‌اند این آثار افزون بر آنکه نشان‌گر و شناساننده با اهمیت ترین شاخه‌های گوناگون دانش در ایران دوره اسلامی باشند، اشاره و تأکیدی هم باشد بر دارایی یگانه و گران‌سنگ کتابخانه و موزه ملی ملک در عرصه دانش‌های گوناگون از روزگاران نهضت ترجمه تا پیدایش علوم تازه و ورود دانش‌های نوین به سرزمین دانش‌گستر و فرهنگی ایران.

تصاویری از صور فلکی،‌ علم پزشکی و … نیز بر دیواره‌های این تالار نقش بسته است.

در قسمت پایانی بازدید خبرنگاران از کتابخانه و موزه ملک،‌ امیر خوراکیان رئیس موزه و کتابخانه ملی ملک نیز به جمع خبرنگاران پیوست،‌  خوراکیان در سخنانی او گفت: یکی از ویژگی‌های کتابخانه ملک‌، وقفی بودن آن است،‌ هنگامی سخن بگویید از وقف می‌کنیم؛ افکار عمومی به سمت فعالیت خدماتی و اقتصادی می‌رود، ولی وقف فرهنگی با این اندازه و کیفیت زیاد اندک است و پرداختن به این نوشته از زاویه این که اینجا یک موقوفه فرهنگی است،‌ شیرین و مورد قیمت است و برای جامعه مطلب دارد.

او همین طور گفت: آثار و نفایسی که در کتابخانه و موزه ملی ملک حاضر است،‌ هر کدام دنیایی از قصه و محتوا را در خود جای داده است،‌  ما در این دوره تصمیم گرفتیم یک ویژگی برای خود تعریف کنیم و بنا را بر این گذاشتیم که یک کتابخانه و موزه روایتگر باشیم. همان گونه که ما موظفیم یک نسخه نفیس را نگهداری کرده و در ویترین‌ها به نمایش بگذاریم،‌ به همین شکل هم خود را موظف بدانیم که قصه و تاریخ آن را هم برای مخاطب گفتن کنیم. بر این مبنا ما هم می‌توانیم موزه و کتابخانه فعال‌تری باشیم. چون موزه‌ها و کتابخانه‌ها در دنیای امروز به اجبار شرایط اجتماعی به سمت سکون خواهند رفت اگر فعالیت و اتفاقات نداشته باشند.

خوراکیان افزود: ما باید با آموزه‌هایی از تاریخ مطلب‌هایی را به نسل‌های سپس هدیه دهیم،‌ ما موضوعات روزی داریم که در دل تاریخ درس‌ها و آموزه‌هایی درمورد آن‌ها وجود دارد که نیازمند روایتگری است، این یکی از با اهمیت ترین  موضوعات در دستور کار ماست،‌ برای نمونه اخیراً‌ درمورد نوشته روز جزایر سه‌گانه خلیج فارس،‌ مراجعه‌ای به مخازن کردیم و دیدیم که نقشه‌هایی از سال‌ها قبل داریم که اروپایی‌ها تهیه کردند و در همه این نقشه‌ها روشن است که جزایر سه‌گانه متعلق به ایران است. ما ویدوئو کلیپی مختصر درست کردیم و انتشار کردیم،‌ صدا و سیما نیز گزارشی از آن تهیه کرد.

وی او گفت:‌ مسئله دیگر ما تعامل با مخاطب است،‌ ماروایتگری را هم برای دلنشین‌تر شدن و هم برای اراعه درس و مطلب و محتوا و هم برای فراهم کردن امکان تعامل با مخاطب در دستور کار قرار داده‌ایم.

در انتهای این بازدید،‌ رکنی‌، برخی از نسخ خطی نفیس و قدیمی حاضر در مجموعه را به خبرنگاران نشان داد و برای خبرنگاران تفألی نیز به نسخه‌ای نفیس از دیوان حافظ زد،‌ و حافظ اینگونه جواب داد:

ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم
جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم
عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است
کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم
رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم
سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم
شاه اگر جرعه رندان نه به حرمت نوشد
التفاتش به می صاف مروق نکنیم
خوش برانیم جهان در نظر راهروان
فکر اسب سیه و زین مغرق نکنیم
آسمان کشتی ارباب هنر می‌شکند
تکیه آن به که بر این بحر معلق نکنیم
گر بدی او گفت حسودی و رفیقی رنجید
گو تو خوش باش که ما گوش به احمق نکنیم
حافظ ار خصم اشتباه او گفت نگیریم بر او
ور به حق او گفت جدل با سخن حق نکنیم

در آخر بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک،‌ اولین سخن بگویید‌های سمندی از تصمیم حسین ملک برای وقف زمین‌هایی به وسعت سرزمین سوئیس برای  هدفی بنام ترقی معارف در گوشم طنین انداز می‌شود،‌ از حاج حسین آقا ملک،‌ امروز به گفتن فردی  یاد می‌شود که در افقی متفاوت از هم‌عصران خود به جهان می‌نگریست،‌ فردی که در همه ۱۰۰ سال عمرش در جهت کارهای عام‌المنفعه قدم برداشت. 

انتهای مطلب/