پشت‌پرده واژگانی همانند «اینترنت ملی» و «اینترنت طبقاتی» چیست؟ / دسترسی آزاد به اینترنت حق مسلم شهروندی است_خبردار

نگار علی- در سال‌های تازه، واژگان تازه‌ای همچون «اینترنت ملی»، «اینترنت اضطراری» و «شبکه پاک» داخل ادبیات سیاست‌گذاری فضای مجازی در ایران شده‌اند؛ اصطلاحاتی که به حرف های تعداد بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان، نه تنها روشنگر نیستند، بلکه با نهان‌سازی حقیقت محدودسازی دسترسی عمومی به اینترنت، افکار عمومی را به‌سوی پذیرفتن وضعیتی ناعادلانه سوق خواهند داد. در این او مباحثه، مرضیه ادهم، پژوهشگر ارتباطات، به بازدید نقش گفتمانی این واژه‌ها، تأثیرشان بر کنش جمعی، و چالش‌های دسترسی عادلانه به اینترنت در ایران می‌پردازد؛ مشروح این او مباحثه را در ادامه بخوانید:

 پشت‌پرده اصطلاحاتی همانند «شبکه پاک» چیست؟

مرضیه ادهم، در جواب به این سوال که چطور واژگان و اصطلاحاتی همانند «اینترنت آزاد»، «اینترنت ملی»، «اینترنت اضطراری» یا «شبکه پاک» می‌توانند افکار عمومی را جهت‌دهی کنند، او گفت:«این ترکیب‌ها و واژگان طبق معمولً به‌طوری طراحی خواهد شد که توجیه‌کننده و بعضی اوقات نهان‌کننده حقیقت باشند. برای مثالً «اینترنت ملی» اساساً معنی واقعی اینترنت را ندارد، چون اینترنت شبکه‌ای جهانی است که همه نقاط جهان را به هم وصل می‌کند. هنگامی صفتی همانند «ملی» به آن اضافه می‌شود، یعنی دسترسی محدود یا طبقه‌بندی شده است. یقیناً «شبکه» مفهومی متفاوت است؛ شبکه ملی می‌تواند یک ساختار داخلی با پروتکل‌های اشکار باشد که برای خدمات دولتی طراحی شده است و در آن کنترل و احراز هویت انجام می‌شود.»

او در ادامه و در جواب به این سوال که از نظر گفتمانی، این واژه‌ها زیاد تر شفاف‌سازی می‌کنند یا حقیقت را نهان می‌سازند، او گفت:«این واژگان زیاد تر جنبه توجیهی دارند و حقیقت محدودیت‌ها را نهان می‌کنند.»

مرضیه ادهم، پژوهشگر ارتباطات:«می‌گویند اینترنت باید امن باشد تا کسب‌وکارها صدمه نبینند؛ این سخن امکان پذیر برای افراد توجیه‌کننده باشد، ولی در واقع به این معناست که ظرفیت اینترنت محدود است و فقط گروه خاصی اجازه منفعت گیری دارند.»

اینترنت طبقاتی؛ پنجره‌ای بسته به کنش جمعی

این پژوهشگر حوزه رسانه و فضای مجازی، در ادامه و در جواب به این سوال که سیاست‌های محدودسازی یا طبقاتی‌سازی اینترنت چه تأثیری بر کنش جمعی دارد، او گفت:«طبقه‌بندی اینترنت علترانت، فساد و بازار سیاه می‌شود و مهم‌تر از همه، کنش جمعی را تضعیف می‌کند. اینترنت ذاتاً شبکه‌ای اجتماعی است که به افراد امکان می‌دهد صداهای خاموش‌شان را به گوش برسانند. محدودیت‌ها این امکان را کم‌رنگ می‌کند و تبدیل افت کیفیت زندگی دیجیتال و کندی در شکل‌گیری کنش‌های جمعی و مدنی می‌شود.»

ادهم در ادامه و در جواب به این ورسش که عکس العمل افکار عمومی به واژه‌هایی همانند «اینترنت اضطراری» یا «دسترسی خاص» چطور است، او گفت:«در شرایطی که مردم حافظه تاریخی دارند و توانایی فیلترهای متعدد و محدودیت‌های اینترنتی را دیده‌اند، این واژه‌ها علتایجاد شکاف و ناامیدی خواهد شد. آن‌ها حس می‌کنند پنجره‌های او مباحثه و زمان‌های برابر بسته شده و به جای آن پنجره‌های خاص و محدود برای عده‌ای باز است.»

اینترنت نباید ابزار تبعیض باشد

او در ادامه و در جواب به این سوال که آیا دسترسی به اینترنت را می‌توان یکی از حقوق شهروندی دانست و حالت آن در ایران چطور است، او گفت:«دسترسی آزاد به اینترنت در تعداد بسیاری از کشورها به گفتن حق مسلم شهروندی شناخته شده است، اما در ایران تا این مدت قانونی برای این نوشته وجود ندارد. با این حال در قانون اساسی، حق دسترسی به اطلاعات و انتشار کردن آن دیده شده است. تعداد بسیاری از کنشگران و فعالان رسانه‌ای نیز بر این مسئله پافشاری دارند که اینترنت نباید دچار اختلال یا تبعیض شود و همه افراد باید به یک اندازه به آن دسترسی داشته باشند.»

این پژوهشگر حوزه رسانه و فضای مجازی، در جواب به این سوال که نقش دانشگاه‌ها و نهادهای مدنی در نقد یا اصلاح ساختارهای ارتباطی ناعادلانه چیست، او گفت:«دانشگاه‌ها و نهادهای مدنی می‌توانند نقش کلیدی در اراعه راهکارهای فنی، امنیتی و آموزشی داشته باشند و آگاهی‌بخشی کنند. آن‌ها باید به مسئولان سختی بیاورند تا پاسخگو باشند و جامعه را برای کنشگری آگاه کنند. متأسفانه اکنون بخشی از این نهادها دچار بی‌تفاوتی و فاصله از سیاست‌گذاری شده‌اند و نیاز است فعال‌تر و مؤثرتر عمل کنند.»

الزام او گفت‌وگوی ملی برای اینترنت

او در آخر و در جواب به این سوال که آیا امیدی به شکل‌گیری او گفت‌وگوی عمومی واقعی درمورد سیاست‌های ارتباطی سرزمین وجود دارد، او گفت:«ما چاره‌ای جز شکل‌گیری این او مباحثه نداریم. در نهایت مردم به هر روشی که شده از اینترنت منفعت گیری می‌کنند، چه با فیلترشکن، چه با راه حلهای دیگر. اگر او مباحثه نشود، خسارت‌ها و شکاف‌ها زیاد تر خواهد شد. بعد الزام دارد هر چه سریعتر او گفت‌وگوی واقعی بین حاکمیت، دانشگاه‌ها، جامعه مدنی و مردم شکل بگیرد تا مصالحه‌ها انجام شود و حق دسترسی عادلانه ضمانت شود.»

۲۲۷۲۲۷