برگشت ماشین به بورس کالا محقق می‌شود؟/ بورس کالا راهکار جلوگیری از زیان تشکیل‌کننده و مصرف‌کننده_خبردار

اراعه ماشین در بورس کالا طی چند سال تازه با رشد قابل قبولی روبه رو شد و حجم معامله های سالانه این بورس را بالاتر از ۱۵۰ میلیون تن قرار داده می بود. اما در یک سال و نیم قبل اراعه ماشین در بورس کالا متوقف شد.در حالی که بورس کالا می‌تواند میزبان محصولات گوناگون کالایی در حوزه‌های تولیدی از جمله کشاورزی، صنعتی و به اختصاصی خودروهای صفر کیلومتر داخلی و وارداتی باشد. 

در این صورت کل اقتصاد ایران از منافع این اتفاق منفعت‌مند خواهد شد.اما آیا ماشین مجدد به بورس کالا بر‌می‌گردد و به صنعت ماشین‌سازی و بورس پشتیبانی خواهد کرد؟

نقش بورس کالا چیست؟

یکی از رسالت‌های مهم بورس کالا، حذف واسطه‌های غیرضروری در بازارهاست، به هر مقدار مبادلات کالاها به اختصاصی ماشین در بستر بورس کالا انجام شود، نقش این واسطه‌ها در بازارها نیز کم‌رنگ‌تر می‌شود. از این رو طبیعی است که مدام بورس کالا مخالفان و منتقدانی سرسخت در حوزه‌های گوناگون داشته باشد، ریشه این مخالفت‌ها نیز به همان واسطه‌ها بازمی‌گردد.

دعوا برسر اراعه ماشین در بورس کالا و بازار آزاد

در نیمه بهمن ماه سال ۱۴۰۱ می بود که شورای رقابت، اطلاعیه‌ای مبنی بر توقف اراعه ماشین در بورس کالا انتشار کرد. اما چند روز بعد از آن، مجددا اعضای شورای عالی بورس جهت تصمیم‌گیری حوالی اراعه ماشین در بورس کالا گرد هم جمع شدند و به اتفاق آرا تصمیم گرفتند تا اراعه ماشین در بورس ادامه داشته باشد.

در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۴۰۱ در حالیکه در آیین‌نامه واردات خودروها اصرار شده می بود که خودروهای وارداتی فقطً در بورس کالا اراعه خواهند شد و فروش آن‌ها از مسیر بورس کالا است، هیات دولت زمان، تصویب کرد که عبارت “خودروهای وارداتی فقطً در بورس کالا اراعه می‌شود” از بند ۲ آیین‌نامه واردات حذف شود.

 بر این مبنا، گمان فروش خودروهای وارداتی تنها از مسیر بورس کالا نخواهد می بود؛ یقیناً در نهایت پای هیچ‌یک از خودروهای وارداتی به بورس کالا باز نشد.

به جستوجو این نوشته می بود که گمان اراعه خودروهای داخلی در بورس کالا هم زیر سوال رفت و گمانه‌زنی حوالی گمان لغو آن نقل شد؛ در جریان همین گمانه‌زنی‌ها می بود که سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ضمن اصرار بر این که بورس کالا بهترین سازوکار برای اراعه ماشین است، به صراحت خبرداد که مصوبه هیات وزیران حوالی اصلاح ضوابط واردات ماشین به معنی حذف اراعه ماشین داخلی در بورس کالا نیست.

پیگیری سازمان بورس برای برگشت ماشین به بورس کالا

 حال با گذشت یک سال و نیم از زمان توقف اراعه ماشین در بورس کالا رئیس سازمان بورس،  بعد از بازدید از بورس کالای ایران و نخستین خزانه طلای بازار اندوخته خواستار پذیرفتن مجدد ماشین در بورس شد و به اهمیت، رسالت و چشم‌انداز این اتفاق برای اقتصاد سرزمین اشاره کرده است.

حجت الله صیدی حرف های است: هزینه مبادله، یک مبحث مهم در اقتصاد است و بورس کالا می‌تواند به افت هزینه‌های مبادله پشتیبانی کند. به هر مقدار مبادلات کالاها در بستر بورس کالا انجام شود، نقش  واسطه‌ها در بازارها نیز کم‌رنگ‌تر می‌شود.

رئیس سازمان بورس اصرار کرده است: زمانیکه یک ماشین در کارخانه ۵۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد اما در بازار آزاد، برای مصرف‌کننده ۸۰۰ میلیون تومان همه می‌شود، یعنی با یک هزینه واسطه‌گری و نه هزینه معاملاتی روبه رو هستیم؛ در این بین کارکرد بورس کالا می‌تواند پشتیبانی‌کننده باشد تا تولیدکننده و مصرف‌کننده با یک قیمت منصفانه محصول را مبادله کنند.

اراعه ماشین در بورس کالا به نگه داری منافع سهامدار و خروج خودروساز از زیان‌دهی پشتیبانی می‌کند

مقصد سازمان بورس از موافقت با اراعه ماشین در بورس کالا این بوده که حق سهام‌دار نگه داری شود.سازمان بورس با این مقصد که خودروسازها از حالت زیان‌دهی خارج شوند، نظر داد ماشین در بورس پذیرفتن شود؛ در این صورت چنانچه خودروسازها از محل فروش سود منطقی داشته باشند، سازمان بورس مخالفتی با اراعه محصولات خودرویی در بورس ندارد.

این در حالی می بود که برخی از نمایندگان مجلس با اراعه ماشین در بورس موافق نبوده و معتقد بودند که اراعه ماشین در بورس کالا تبدیل افزایش شدید قیمت‌ها در بازار شده است و گفتن می‌کردند تا چه وقتی مردم باید خسارت کارنابلدی و ضعف مدیران را بدهند؟

مزیت‌های فروش ماشین از طریق بورس کالا چیست؟

مسئله حائز اهمیت این است که با اراعه ماشین در بورس کالا فرایند قرعه‌کشی حذف می‌شود و قیمت‌ها مطابق با مکانیزم‌های بازار در یک شرایط رقابتی تعیین خواهد شد. به این علت مردم هم می‌توانند یقین شوند که در یک فرایند منصفانه محصول خود را خریداری می‌کنند.

منفعت گیری از مکانیزم‌های بورس کالا این چنین این امکان را به‌ماشین سازان می‌دهد که مقدار پیش‌فروش ماشین را افزایش دهند؛ چرا که در بورس کالا ابزارهای مالی به‌کار گرفته می‌شود که می‌تواند این اهداف را محقق کند. به‌طور مثال منفعت گیری از اوراق سلف موازی برای فروش ماشین می‌تواند به‌ماشین سازان برای پیش فروش ماشین پشتیبانی کند و خریداران هم می‌توانند فقط با داشتن یک کد سهامداری این اوراق را که مشتمل بر یک ماشین است، خریداری کنند و ماشین را دریافت کنند.

هرچند در بورس کالا، مردم خودروها را با قیمت بالاتر از نرخ مصوب خریداری می‌کردند، اما نرخ آن از قیمت‌های بازار آزاد پایین‌تر می بود. یقیناً دیگر برندگان فروش ماشین در بورس کالا، خودروسازان بودند که به جای مراعات نرخ‌های مصوب و دستوری، می‌توانستند محصولات‌شان را با قیمتی به‌مراتب بالاتر بفروشند و به سود منطقی دست یابند تا به‌مرور زمان از زیان خارج شوند.

 اکنون که ریاست تازه سازمان بورس ابراز تمایل کرده است تا اراعه ماشین در بورس کالا از سر گرفته شود گمان وقوع این رخداد بالاست.  یقیناً این عمل با مخالفت و سنگ‌اندازی جدی از سوی مافیا و دلالان ماشین مواجه خواهد شد.

روال معامله های ماشین در بورس کالا

بازدید روال معامله های ماشین در بورس کالا در یک دوره چند ماهه یعنی از ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱تا ۱۸ دی‌ماه همان سال مشخص می کند که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ ماشین در بورس کالا ۱۰ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان سود از جیب دلالان به‌خودروساز و خریدار ماشین منتقل شده است.

گزارش های زیاد تر را در صفحه بازار اندوخته بخوانید.