شتابزدگی برای تغییرات در آموزش و پرورش/ ماجرای ادغام رشته‌ها چیست؟

به نقل از تجارت‌نیوز، آموزش و پرورش روی دور تند تغییرات است. هر چند زمان یکبار سخن بگویید از تحول محتوای کتاب‌های درسی در مقاطع گوناگون تحصیلی می‌بشود. اکنون هم سخن بگویید از ادغام رشته‌های تحصیلی تا دو سال آینده است. تغییراتی که محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس حوزه آموزش می‌گوید ناشی از شتابزدگی و سختی نهادهای فراقانونی است.

روز قبل محمدمهدی کاظمی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به ایسنا او گفت بازطراحی شاخه‌ها و رشته‌های متوسطه دوم از سال قبل در دستور کار قرار گرفته است. او این چنین از ادغام و افت رشته‌های نظری تا دو سال آینده خبر داد.

اما آیا رشته‌های تجربی، انسانی و ریاضی با یکدیگر ادغام خواهد شد و قرار است فقط یک رشته واحد تحصیلی داشته باشیم؟ کاظمی در جواب به این سوال او گفت: «تا این مدت تصمیم نهایی گرفته نشده است. الگوهای متغیری مورد نظر است. این که یک رشته واحد یا دو رشته داشته باشیم در دست بازدید است.»

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش جزئیات بیشتری از ادغام رشته‌ها و چگونگی اجرای آن نداده است. محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس حوزه آموزش به تجارت‌نیوز می‌گوید هر گونه تغییری در ساختار آموزش و پرورش باید به فضای عمومی بیاید تا بدانیم با چه تصمیم و اثرات مثبت و منفی روبه رو خواهیم شد. 

تصمیمات پشت درهای بسته در آموزش و پرورش

نیک‌نژاد می‌گوید: «مسئله‌ای که آموزش و پرورش نمی‌بیند یا نمی‌خواهد ببیند، این است که آموزش و پرورش یک نهاد گسترده اجتماعی است. هر تحول یا اتفاقی که در این نهاد می‌افتد قسمت بزرگی از جامعه یا احتمالا کلیت جامعه را تحت تاثییر قرار می‌دهد. به همین علت نمی توانند ناگهانی در یک دوره‌ای تغییراتی که مورد نظر خودشان است را اعمال کنند.»

او ادامه می‌دهد: «مسائل باید به او مباحثه گذاشته بشود. برای مثال در رابطه نوشته ادغام رشته‌ها می‌گویند کارهای کارشناسی آن انجام شده است. باید این کارها کارشناسی را در اختیار عموم قرار دهند تا ببینیم چه خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد؛ نه این که چند کارشناس پشت درهای بسته تصمیم بگیرند.

تغییراتی که بدون خبر‌رسانی بخشنامه می‌بشود

این کارشناس حوزه آموزش توضیح می‌دهد: «منظور این نیست که ادغام رشته‌های تحصیلی لزوما تبعات منفی دارد. اتفاقا در برخی کشورها هم ادغام رشته‌ها صورت گرفته است، اما ما در ابتدا باید بدانیم که این تغییرات برای چیست؟ چه ضرورتی دارد که ادغام رشته صورت بگیرد؟ ما به گفتن شهروندانی که تحت تاثییر این ساختار هستیم از جزئیات ماجرا بی‌خبر  هستیم.»

نیک‌نژاد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «احتمالا نتوان یک نوشته امنیتی را در جامعه نقل کرد و نیازی نباشد شهروندان درمورد آن نظر دهند، اما آموزش و پرورش اینگونه نیست. با دقت به ساختار این نهاد باید موضوعات را در جامعه نقل و نظرات گوناگون را در این مورد جمع‌آوری کنند. من به گفتن فردی که در حوزه آموزش کار می‌کنم جزئیات این نوشته و موضوعات این چنینی را نمی‌دانم. بعضی اوقات حتی تغییرات را اعمال می‌کنند و خبررسانی هم نمی‌بشود. سپس از اعمال تغییرات به شکل بخشنامه به مدارس می‌رسد.»

برخی از تصمیمات در آموزش و پرورش سیاسی است

نیک‌نژاد می‌گوید: «اکنون خبر ادغام رشته‌ها را انتشار کرده‌اند، توضیح هم بدهند که متن کارشناسی شده آن کجا بارگذاری شده و چطور می‌توانیم به اصل ماجرا و متن کارشناسی‌شده آن دسترسی داشته باشیم؟ باید اصل متن را ببینیم تا فهمید شویم این تغییرات چه اثری در سرنوشت خودم، فرزندم و دانش‌آموزان خواهد داشت؟»

او ادامه می‌دهد: «اشکار نیست که با ادغام رشته‌ها قرار است واحدهای درسی چطور به دانش‌آموزان اراعه بشود؟ برخی از دروسی که در رشته‌های علوم تجربی و ریاضی کمتر اراعه می‌بشود را دانش‌آموزان باید بخوانند؟ برخی از این تصمیمات علت سیاسی دارد.»

این کارشناس حوزه آموزش توضیح می‌دهد: «رشته علوم انسانی دروسی دارد که دانش‌آموزان از نظر ایدئولوژیکی زیاد تر بمباران خواهد شد. نه این که رشته علوم تجربی و ریاضی این چنین دروسی نداشته باشد، اما تعداد دروس کمتر است. مسئولان مرتبط باز هم راضی نمی‌شوند. فکر می‌کنند هر چه مقدار حجم دروس زیاد تر بشود، دانش‌آموزان زیاد تر تحت تاثییر قرار می‌گیرند.»

او این چنین توضیح می‌دهد: «ادغام رشته‌ها با برخی از تصمیمات از جمله حذف کنکور تناقض اشکار می‌کند. در برنامه حذف کنکور در نظر دارند که اگر فردی می‌خواهد رشته ریاضی شرکت کند فقط همان دورس اختصاصی خود را آزمون دهند. اما اشکار نیست با ادغام رشته‌های گوناگون چطور قرار است این تصمیمات را با هم هماهنگ کنند. اما و اگرهای متغیری دارد.»

نیک‌نژاد می‌گوید: «امیدواریم در روزهای آینده مطرح کارشناسی‌شده که حرف های‌اند در فضای عمومی انتشار بشود، مورد او گفت و گو قرار گیرد تا نقاط ضعف و قوت آن اشکار بشود.»

تن نحیف آموزش و پرورش

تا بحال چندین دفعه سخن بگویید از تغییرات محتوای کتاب‌های درسی شده است. برخی از درس‌ها و اشعار حذف شده و برخی مطالب دیگر اضافه شده است. تغییراتی که بازتاب رسانه‌ای و انتقادات بسیاری از سوی کارشناسان و کاربران فضای مجازی هم در پی داشت.

نیک‌نژاد درمورد تغییرات محتوای دروس می‌گوید: «آموزش و پرورش تحت سختی است. خواسته‌های بدنه سیاسی (چه قانونی، چه فراقانونی) از آموزش و پرورش زیاد است. متاسفانه در برداشتی نادرست بخشی از مشکلاتهایی که در جامعه امروز دیده می‌بشود را ناشی از محتوای غلطی می‌دانند که در آموزش و پرورش تدریس می‌بشود.»

او ادامه می‌دهد: «آموزش و پرورش گیر و گرفتاری‌های بسیاری دارد. تن آموزش و پرورش نحیف و بیمار است و مسئولان بار روی دوش این بدن نحیف را زیاد تر می‌کنند. فکر می‌کنند اگر در دروس تحول محتوا انجام بشود، مشکلات حل می‌بشود.»

شتاب‌زدگی نهادهای فراقانونی برای تغییرات

این کارشناس حوزه آموزش می‌گوید: «به طور کلی تغییرات در هر سطحی که می‌خواهد در آموزش و پرورش صورت بگیرد، باید مراحلی را طی کند. مطرح باید در ابتدا کارشناسی بشود، دیدگا‌ه‌ کارشناسان در جامعه نقل می‌بشود، سوهان‌کاری بشود. سپس برای اجرای مطرح اگر به اجماع رسیدند، آن را به طور محدود در یک محدوده جغرافیایی اجرا کنند. سپس از اجرای آزمایشی مجدد باید نتایج بازدید بشود.»

او ادامه می‌دهد: «اما برای تحول محتوا در زمان کوتاهی تصمیم می‌گیرند. کتاب با تغییرات تازه‌ داخل چرخه آموزشی که می‌بشود، سپس اشکالات آن از سوی معلمان و دانش‌آموزان اشکار می‌بشود. این نوشته ناشی از شتاب‌زدگی نهادهای فراقانونی و سختی بر آموزش و پرورش است که این تحول ساختار انجام بشود.»

نیک‌نژاد در آخر می‌گوید: «این را هم در نظر بگیریم مسئولان آموزش و پرورش بیشتر از آنکه کارشناس در حوزه آموزش باشند، افراد سیاسی می باشند. نتیجه هم این می‌بشود که تن آموزش و پرورش نحیف‌تر می‌بشود و دانش‌آموزان را هم از آموزش رسمی گریزان می‌کنند.»