حباب هوش مصنوعی در بازار اندوخته کی ترک بر می‌دارد؟_خبردار

هوش مصنوعی به گفتن یکی از نوآورانه‌ترین و تحول‌آفرین‌ترین حوزه‌های فناوری، در سال‌های تازه به شدت مورد دقت اندوخته‌گذاران، شرکت‌ها و دولتمردان قرار گرفته است. این فناوری که به نظر طیف گسترده‌ای از متخصصان توانمندی‌های بالقوه بسیاری در تحول ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد، به شدت در حال تبدیل شدن به یکی از عوامل کلیدی در شکل‌دهی آینده اقتصاد جهانی است.

هوش مصنوعی نه تنها می‌تواند فرآیندهای حاضر را بهینه و کارآمدتر کند، بلکه قادر است به شکلی بنیادین نحوه تعامل ما با فناوری و حتی با یکدیگر را منقلب سازد. از این رو، اندوخته‌گذاری در این حوزه نه تنها به گفتن یک زمان اقتصادی بزرگ شناخته می‌شود، بلکه یک الزام استراتژیک برای کشورها و شرکت‌ها نیز به حساب می اید. از همین روی، در این نوشتار مختصر به بازدید آینده بازار اندوخته‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی، زمان‌ها و چالش‌های پیش رو و برسی حالت جاری این بازار خواهیم پرداخت.

گسترش فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی توانسته است تعداد بسیاری از فرآیندها و راه حلهای سنتی مورد منفعت گیری در صنایع را بهبود بخشد و حتی در برخی موارد به‌طور کامل دچار تحول و دگرگونی کند. برآوردهای صورت گرفته حاکی از آن است که این فناوری در حوزه‌های گوناگونی همانند پزشکی، تجارت الکترونیک، حمل‌ونقل و حتی هنر به کار گرفته شده و منفعت‌وری این صنایع را به طور چشمگیری افزایش داده است. از همین رو و به تناسب این شرایط، انتظار می‌رود که هوش مصنوعی نقشی اساسی در گسترش و رشد اقتصاد جهانی ایفا کند.

اراعه چت‌بات معروف شرکت «OpenAI» در سال ۲۰۲۱ و استقبال گسترده از این فناوری توسط کاربران، به ناگاه چهره فناوری را دگرگون ساخت. رقابت شدید بین شرکت‌های فناوری برای گسترش بهترین ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی و تبلیغات گسترده، حجم عظیمی از دقت و اندوخته را روانه این بازار ساخت و جهت رشد بی‌سابقه قیمت سهام شرکت‌های فعال در این حوزه شد.

با این حال، همراه با رشد سریع این فناوری، نگرانی‌هایی نیز در خصوص پایداری این روال و قیمت واقعی آن به وجود آمده است. تعداد بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار، از جمله برخی از صندوق‌های مدیریت اندوخته‌گذاری همانند «Elliott Management»، نسبت به قیمت‌گذاری‌های بالای شرکت‌های فناوری متمرکز بر هوش مصنوعی ابراز تردید کرده‌اند. این نگرانی‌ها عمدتاً به گمان وقوع یک حباب در بازار هوش مصنوعی مربوط می‌شود؛ به این معنی که برخی اعتقاد دارند قیمت‌گذاری‌های جاری زیاد تر تحت تأثیر هیجانات موقت و انتظارات غیرواقع‌بینانه است؛ امری که امکان پذیر بازار را در آینده نزدیک با کم شدن شدید روبه رو کند.

برسی حالت جاری بازار هوش مصنوعی

بازار هوش مصنوعی در سال‌های تازه رشد چشمگیری داشته است. شرکت‌های بزرگ فناوری همانند مایکروسافت، آمازون و متا میلیاردها دلار در گسترش زیرساخت‌های هوش مصنوعی اندوخته‌گذاری کرده‌اند. این اندوخته‌گذاری‌ها عمدتاً در جهت دستیابی به پردازنده‌های پرقدرت برای آموزش و اجرای مدل‌های هوش مصنوعی صورت گرفته است. در همین جهت، «انویدیا» که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پردازنده‌های گرافیکی (GPU) است، نقش کلیدی در این گسترش‌ها ایفا کرده و قیمت سهام آن در سال قبل بیشتر از ۶۰۰ درصد افزایش یافته است.

مؤسسه تحقیقات اقتصادی گلدمن ساکس، در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۴، خبرداد که اندوخته گذاری هوش مصنوعی به شدت در حال افزایش است و اندوخته گذاری جهانی در فناوری‌های هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ به ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این مؤسسه خبرداد که اندوخته گذاری در هوش مصنوعی مولد علترشد اقتصادی بالقوه می‌شود و منفعت‌وری نیروی کار را سالانه ۱ درصد افزایش می‌دهد. علاوه بر این، اندوخته گذاری در هوش مصنوعی می‌تواند به ۲.۵ تا ۴ درصد تشکیل ناخالص داخلی در ایالات متحده و ۱.۵ تا ۲.۵ درصد در دیگر کشورهای پیشرو هوش مصنوعی برسد.

این چنین بر پایه برآوردهای انتشار شده در وبگاه استاتیستا در ماه ژوئن ۲۰۲۴، بازار هوش مصنوعی امسال با رشدی خیره‌کننده به بیشتر از ۱۸۴ میلیارد دلار رسیده که یک جهش قابل دقت نزدیک به ۵۰ میلیارد دلاری در قیاس با سال ۲۰۲۳ را مشخص می کند. بر پایه داده‌های آماری اراعه شده در آن بازه وقتی، پیش‌بینی شد این رشد خیره‌کننده و افزایش قیمت بازار جهانی هوش مصنوعی با تداوم رقابت در بازار تا سال ۲۰۲۳ از مرز ۸۲۶ میلیارد دلار خواهد گذشت.

این رویکرد و پیش‌بینی‌های خوشبینانه در حالی نقل شد که اکنون و بعد از گذشت نزدیک به دو ماه از انتشار کردن این نمودار، برخی از کارشناسان و تحلیلگران از جمله صندوق مدیریت اندوخته‌گذاری «Elliott Management» هشدار داده‌اند که این بازار امکان پذیر در حالت حباب قرار داشته باشد. این صندوق اخیراً در گزارشی گفتن کرده که تعداد بسیاری از کاربردهای ادعایی هوش مصنوعی «هیچ زمان به‌طور واقعی عملی نخواهند شد، زیاد پرهزینه می باشند یا از نظر مصرف انرژی مقرون به صرفه نخواهند می بود.» این اظهار نظرها می‌تواند به گفتن یک دیدگاه هشداردهنده نسبت به موج خوش‌بینی‌های حاضر در بازار هوش مصنوعی برداشت شود. شرکت گلدمن ساکس نیز اخیراً و در ماه ژوئن با انتشار کردن یادداشتی با گفتن «هوش مصنوعی مولد؛ خرج زیاد و دخل کم»، نگرانی‌های شبیهی را نقل کرد که حکایت از جدی قلمداد شدن تهدیدات حاضر از سوی شرکت‌های بزرگ اندوخته‌گذاری دارد.

یکی از مهم‌ترین دلایل نگرانی برخی متخصصان اقتصادی و اندوخته‌گذاران نسبت به آینده هوش مصنوعی، قضیه منفعت‌وری است. مقصد مهم این فناوری نوظهور در حوزه‌های گوناگون، افزایش منفعت‌وری و افت هزینه‌ها است، اما کارشناسان «Elliott Management» اظهار می‌دارند که هوش مصنوعی تا کنون نتوانسته است به مقدار مورد انتظار منفعت‌وری را افزایش دهد. این نوشته به‌اختصاصی در قسمت‌هایی همانند تشکیل محتوا و کدنویسی نرم‌افزار که هوش مصنوعی در آن‌ها به کار گرفته شده، مشهود است.

علاوه بر این، هزینه‌های بالای اجرا و مصرف انرژی زیاد مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی یکی دیگر از نگرانی‌های اساسی در این حوزه به حساب می اید. این مدل‌ها به مقادیر بسیاری داده و قوت پردازشی نیاز دارند که این کار تبدیل افزایش هزینه‌های اجرایی و محیط زیستی می‌شود. در نتیجه، سوال مهمی که نقل می‌شود این است که آیا مزایای هوش مصنوعی می‌تواند این هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی را توجیه کند یا خیر.

تداوم افت قیمت بازار شرکت‌های بزرگ فناوری جهان

قیمت سهام شرکت‌های بزرگ فناوری جهان در ماه جولای به علت نتایج مالی ضعیف و افزایش شدید نگرانی‌ها در رابطه قیمت‌گذاری بالای قیمت سهام، به شکل دیدنی و محسوسی افت یافت و این کار جهت شد اندوخته‌گذاران دقت خود را تا نزدیک به بسیاری از قسمت هوش مصنوعی منحرف کنند. این در حالی است که برآوردها از تداوم رکود در این بازار نوظهور حکایت دارند.

بر پایه اطلاعات انتشار شده، شرکت فناوری مایکروسافت در این بازه وقتی درآمدی کمتر از انتظار خبرداد و شرکت تسلا پایین‌ترین حاشیه سود خود را در بیشتر از پنج سال قبل ثبت نمود. علاوه بر این، آلفابت، شرکت مادر گوگل، در ماه جولای افت فروش تبلیغات در یوتیوب را توانایی کرد؛ امری که نگرانی‌ها نسبت به توانایی آلفابت در گسترش حاشیه سود خود را به همراه داشت.

علاوه بر این، قیمت بازار مایکروسافت و آلفابت در آخر ماه ژوئیه با نزدیک به ۶ درصد افت به ترتیب به ۳.۱ تریلیون دلار و ۲.۱ تریلیون دلار رسید. قیمت بازار مایکروسافت و آلفابت در آخر ماه ژوئیه با نزدیک به ۶ درصد افت به ترتیب به ۳.۱ تریلیون دلار و ۲.۱ تریلیون دلار رسید. از نظر دیگر افت سود در بین شرکت‌های بزرگ مشتری انویدیا انتظارات رشد این شرکت تراشه‌ساز بزرگ را افت داده و تبدیل افت ۵.۲ درصدی قیمت بازار آن به ۲.۸ تریلیون دلار در ماه قبل شده است.

اکنون سهام شرکت‌های مذکور نزدیک به ۱۲ درصد نسبت به اوج خود در ماه قبل افت یافته است و همین امر سهامداران را با وحشت روبه رو کرده است.

چالش‌های پیش روی هوش مصنوعی

علاوه بر نگرانی‌های اقتصادی، چالش‌های فرد دیگر نیز وجود دارند که امکان پذیر مانع از تحقق کامل پتانسیل هوش مصنوعی شوند. یکی از این چالش‌ها قضیه مطمعن و شفافیت است. تعداد بسیاری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی به گفتن یک جعبه سیاه عمل می‌کنند. به عبارت دیگر تصمیمات و نحوه کارکرد آن‌ها شفاف و قابل فهمیدن نیست. این عدم شفافیت می‌تواند در صنایعی همانند خدمات مالی و بهداشت که در آن‌ها تصمیمات باید شفاف و قابل توضیح باشند، به مشکل جدی تبدیل شود.

چالش دیگر در این بازار نوظهور مربوط به مقررات می‌شود. با افزایش نفوذ هوش مصنوعی در زندگی روزمره، نیاز به تنظیم مقررات برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با این فناوری زیاد تر حس می‌شود. این ریسک‌ها شامل مسائل مربوط به حریم خصوصی، تبعیض الگوریتمی و امنیت سایبری می باشند. اکنون تعداد بسیاری از کشورها در حال تدوین مقررات تازه برای نظارت بر منفعت گیری از هوش مصنوعی می باشند؛ امری که امکان پذیر شدت پذیرفتن و گسترش این فناوری را افت دهد.

یکی از سوال‌های کلیدی که زیاد تر از سوی اندوخته‌گذاران نقل می‌شود این است که آیا بازار هوش مصنوعی به یک حباب تبدیل شده است و در نهایت خواهد ترکید؟ کارشناسان اعتقاد دارند که جواب به این سوال پیچیده است و به عوامل بسیاری بستگی دارد.

از یک سو، هیچ شکی نیست که هوش مصنوعی پتانسیل عظیمی دارد و می‌تواند به یکی از اجزای کلیدی اقتصاد جهانی در دهه‌های آینده تبدیل شود. فناوری‌های تازه همانند یادگیری عمیق (Deep Learning) و شبکه‌های عصبی مصنوعی (Neural Networks) در حال تشکیل انقلابی در حوزه‌هایی همانند پزشکی، حمل‌ونقل و حتی هنر می باشند. از نظر دیگر، توانایی نشان داده است که فناوری‌های تازه طبق معمولً در ابتدای مسیر خود بیشتر از حد بزرگ‌نمایی خواهد شد و امکان پذیر برخی از کاربردهای مورد انتظار آن‌ها هیچ زمان به حقیقت نپیوندند.

یکی از موارد تاریخی که می‌تواند به گفتن مثالای در این عرصه نقل شود، حباب دات‌کام در اغاز دهه ۲۰۰۰ است. در آن بازه وقتی، تعداد بسیاری از شرکت‌های اینترنتی با قیمت‌گذاری‌های زیاد بالایی روبه رو بودند، اما در نهایت تعداد بسیاری از این شرکت‌ها به علت فقدان مدل کسب‌وکار پایدار با ناکامی روبه رو شدند. اگرچه اینترنت به گفتن یک فناوری پایه‌ای به رشد خود در ادامه گفت و امروز قسمت جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما است، اما در آن مقطع، تعداد بسیاری از شرکت‌ها به علت شوق اولیه و رکود بعد از آن، دچار ورشکستگی شدند.

این گمان وجود دارد که الگوی شبیهی برای هوش مصنوعی نیز صادق باشد. به عبارت دیگر، با وجود این که برخی از شرکت‌های جاری امکان پذیر با ناکامی روبه رو شوند، اما خود فناوری هوش مصنوعی به رشد و گسترش خود ادامه خواهد داد و به یکی از ارکان مهم اقتصاد دیجیتال آینده تبدیل خواهد شد.

سخن پایانی

با دقت به تحلیل‌های انجام‌شده، می‌توان نتیجه گرفت که بازار هوش مصنوعی در مقطع جاری با دو حقیقت موازی روبرو است: زمان‌های بی‌نظیر و چالش‌های جدی. از یک سو، پتانسیل این فناوری برای تشکیل تغیرات عمده در صنایع گوناگون همانند بهداشت و درمان، حمل‌ونقل، تشکیل و خدمات مالی غیرقابل تکذیب است. این فناوری می‌تواند منفعت‌وری را بهبود بخشد، فرآیندها را خودکار کند و نوآوری‌های جدیدی را به ارمغان آورد.

اما از نظر دیگر، نگرانی‌هایی اساسی درمورد هزینه‌های بالا، کارایی واقعی و مقدار مطمعن به سیستم‌های هوش مصنوعی هم چنان به قوت خود باقی می باشند. این مسائل می‌توانند مانع از تحقق کامل توانمندی‌های بالقوه هوش مصنوعی شوند و چالش‌هایی جدی برای شرکت‌ها و اندوخته‌گذاران تشکیل کنند.

تعداد بسیاری از کارشناسان بر این باورند که به گمان زیادً بازار هوش مصنوعی در آینده‌ای نزدیک داخل دوره‌ای از تعدیل و انطباق خواهد شد که در آن، شرکت‌های پیشرو ناگزیر به بازبینی و اصلاح مدل‌های کسب‌وکار خود خواهند می بود. این تغییرات برای مطمعن از پیروزی پایدار در طویل مدت الزامی خواهند می بود، چرا که شرکت‌ها باید بتوانند با تغییرات بازار و انتظارات تازه سازگار شوند.

در این مسیر، نقش اندوخته‌گذاران و سیاست‌گذاران زیاد کلیدی خواهد می بود. آن‌ها باید با تدوین استراتژی‌ها و سیاست‌های هوشمندانه، به هدایت این بازار در جهت رشد پایدار و منطقی پشتیبانی کنند. بی تردید، پیروزی در این مسیر به اعتدال مناسب بین منفعت‌گیری از زمان‌ها و مدیریت چالش‌ها بستگی دارد.

منبع :


مهر