خطای «قطع سیستم» فقط برای ایرانی‌ها نیست_خبردار

فردی فکرش را نمی‌کرد که پای اختلال‌های سیستمی به یکی از بزرگترین شرکت‌های فناوری باز شود. جهان از مشکل مایکروسافت و نمایش خطای معروف به «صفحه آبی مرگ» بر روی نزدیک به ۸.۵ میلیون سیستم شوکه شده می بود و ایرانی‌هایی که فکر می‌کردند، مطلب«سیستم قطع است» فقط بر سر آنها نازل می‌شود، فهمید شدند که نه! این درد بعضی اوقات هم مشترک می‌شود.

جمعه سیاه

چند دقیقه‌ای از ساعت یک بامداد(به زمان ایران) جمعه قبل می بود که جهان با یک مطلب خطای مشترک از کار افتاد. از کارمند یک بانک در استرالیا گرفته تا مسئول خطوط هواپیمایی ترکیه و بورس لندن، همه با شگفتی به صفحه مانیتورشان که با رنگ آبی تسخیر شده می بود، خیره مانده بودند و فردی در لحظات اول گمان نمی‌کرد که هزاران نفر دیگر در سراسر جهان درست در همان لحظه، گیج و منگ همانند مسخ‌شده‌ها به صفحه مانیتور خود خیره باشند.

خطای «صفحه آبی مرگ» نشان دهنده یک خطای بحرانی است و مایکروسافت به شکلی دست به طراحی سیستم عامل‌هایش زد که اگر با مشکلی بحرانی روبه رو شد برای جلوگیری از صدمه به سخت افزارها از این طریق فعالیت سیستم را متوقف و سپس مشکل را بازدید کند.

اما قضیه این می بود که توقف برای شناسایی مشکل، خود به بحرانی جهانی تبدیل شد تا جایی که به حرف های المیادین شرکت ماکروسافت بیشتر از ۶۰ میلیارد دلار برای افت سهامش زیان کرد و این زیان مالی جدا از زیان میلیاردی است که به شرکت‌های بین المللی تحمیل شد.

صحنه‌های شگفت در زمان بحران

اختلال مایکروسافت، صحنه‌های عجیبی را رقم زد که باورش در سال ۲۰۲۴ مقداری سخت است، مسافران به جای تماشای مانیتورهای غول پیکر فرودگاه‌ها خود را به هر جان کندنی که شده می بود به پای تخته‌های سفید رنگ می‌رساندند تا از زمان پروازشان از روی نوشته‌های دستی مطلع شوند، این صحنه را می‌توان به گفتن یکی از صحنه‌های آخرالزمانی فیلم‌های هالیوودی جا زد اما همه این اتفاقات در دنیای واقعی رقم خوردند.

هر شرکت جهانی و مشتریانش که به نوعی وابسته به مایکروسافت بودند، روایت‌های خاصی از آن روز دارند، به گفتن مثال مسافران فرودگاه بین المللی لس آنجلس که پروازهایشان به تأخیر افتاده می بود، ناچار شدند که چمدان‌هایشان را به جای بالش‌ و لباس‌های سفرشان را به جای روانداز منفعت گیری کنند تا سایه آن روز بحرانی از سرشان دور شود.

این دردسر محدود به فرودگاه‌ها و بیمارستان‌ها نبوده است و پای بحران به رسانه‌ها هم رسید تا جایی که در کمال شگفتی برخی از رسانه‌های تصویری استرالیا، برنامه‌های تلویزیونی خودشان را با بعد عرصه مانیتورهای اسیر شده در بین خطای مرگ آبی پخش کردند.

مردم آفریقای جنوبی هم آن روز هنگامی برای انجام کارهای روزمره به شهر رفتند، دیدند که با کارت‌های بانکی‌شان نمی توانند کار خاصی انجام بدهند، چون آنها هم به علت قطع اتصال با بانک دیگر به یک کارت بی ثمر تبدیل شده بودند و نمی‌توانستند هزینه خرید غذا، بنزین و … را پرداخت کنند.

از قطع شدن گریزی نیست

تشکیل قطعی در خدمات رسانی شرکت‌های فناوری عامل به عمد(بیرونی) و غیرعمدی دارد. بعضی اوقات سایت‌های و شرکت‌ها با دعوا هکرها یا قطع شدن به عمد اینترنت نمی توانند همانند قبل کار کنند، این شکل قطع شدن خدمات را نمی‌توان به راحتی تحلیل کرد چون بازیگرهای گوناگون و خارج از زیرساخت‌های شرکت‌ها در آن نقش دارند.

قطع خدمات به دلایل غیرعمدی اما مسئله‌ای هست که سخن‌های بسیاری برای گفتن دارد، چون باید قبول کرد که در دنیای فناوری هم تا این مدت همه اتفاقات انچه که پیش بینی شده است، جلو نمی‌رود و برخی‌ زمان‌ها یک خطای فنی کوچک تبدیل به قطع شدن سرویس دهی به مشتری‌ها و حتی بعضی اوقات به بحرانی همانند ماجرای مایکروسافت تبدیل می‌شود، موضوعی که مارک لوید، مدیر واحد تجاری در شرکت خدمات فناوری اطلاعات Axians UK هم به در زمان وقوع بحران مایکروسافت به آن اشاره کرده می بود.

به حرف های او « قطع شدن اطلاعات در سراسر جهان به علت یک دعوا جمعی گزارش شده است. این قطع برق یادآوری بزرگی از وابستگی جهان به خدمات ابری است. از ابزار‌های منفعت وری تا زیرساخت‌های حیاتی، قسمت بزرگی از تکنولوژی بر روی سیستم عامل‌های ابری کار می‌کند. این قطع برق قوت عظیمی را مشخص می کند و به این خدمات می‌رسد. حتی بزرگترین غول‌های فناوری هم در برابر اختلال مصون نیستند و نیاز به برنامه‌های قوی برای تخلیه و بازیابی فاجعه در سراسر هیئت مدیره از هر زمان فرد دیگر در این روز و سن مهم‌تر است.»

شگفت‌ترین اختلال تاریخ

اختلال جهانی مایکروسافت علتشد تا زیاد‌ها خاطره‌ تلخ «خطای هزاره» که در سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاد را در ذهنشان مرور کنند و به خود بگویند بحران مایکروسافت اولین مشکل نبوده است و آخرین هم نخواهد می بود.

سال ۲۰۰۰ خطای هزاره (Millennium Bug) یا «Y2K» به این علت رقم خورد که کامپیوترهای قدیمی‌تر حافظه‌ی خود را فقط با شمارش دو رقم آخر هر سال ذخیره می‌کردند. به همین علت سیستم‌ها نمی‌توانستند تفاوتی بین سال‌های ۱۹۰۰ و ۲۰۰۰ قائل شوند و همین امر خطاهای غیرقابل‌تصوری را در پی داشت.

تخمین‌های جهانی شرکت گارتنر یک شرکت پژوهشی آمریکایی، در آن زمان نشان داد که حل بحران Y2K هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار در جهان به‌همراه داشت و برخی تخمین‌های دیگر هزینه‌ها را تا ۸۲۵ میلیارد دلار هم گزارش دادند، فقط آمریکا نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار و هزاران نفر ساعت برای حل باگ Y2K هزینه کرد.

اکنون این اختلال را بگذارید کنار اختلال فنی که دنیا در سال ۲۰۳۸ انتظارش را می‌کشد، انچه که متخصصان حوزه فناوری توضیح خواهند داد، ۱۴ سال سپس هم سیستم‌ها و نرم‌افزارهایی که از شکل خاص ساعت سیستمی منفعت گیری می‌کنند، کارشان پیچیده و حتی احتمالا مختل بشود.

احتمالا باید قبول کنیم که در درست وسط همه این فناوری‌ها پیشرفته و خدماتی آنلاینی که هر روز زندگی را برای ما راحت‌تر می‌کنند، بعضی اوقات هم خطاهای فنی برای وقتی مختصر امکان دسترسی را قطع می‌کنند و این قضیه محدود به جغرافیای خاصی همانند ایران و خاورمیانه نیست، بلکه کل جهان درگیرش می باشند.