ماموریت مهم رئیس جمهور منتخب چه باشد؟/راه سختی که پزشکیان باید طی کند_خبردار

به نقل از تجارت‌نیوز،  دکتر مسعود نیلی، ضمن برشمردن ابربحرانهایی که سرزمین در شرایط جاری باید آنها را در برتری قراردهد، ضمن اصرار بر این که حجم مشکلات آنچنان بزرگ است که واقعا جایی را برای تخریب‌های گروه های سیاسی باقی نمی‌گذارد، با اهمیت ترین شعار آقای پزشکیان را «برای دعوا نیامده‌ام» گفت و او گفت: احتمالا این دولت بتواند دولت او گفت وگو به منظور اجماع سازی برای خروج از ابر چالش‌ها باشد. دو گروه مانع بر سر راه این چنین دولتی، ذی‌نفعان وضع حاضر و خشک سرانی می باشند که هیچ انعطافی بر نمی‌تابند، در حالی که همه باید این آخرین شانس را دریابیم این یک پایان حجت تاریخی است.

دکتر مسعود نیلی که در نشست « دولت چهاردهم؛ چالش‌ها و افق پیش رو » که از سوی انجمن اقتصاد ایران برگزار شده می بود، سخن می او گفت،با گفتن این که در شرایط جاری جای پرداختن به مباحث تحلیلی خالی است و زیاد تر به افراد و لیست‌ها پرداخته می‌شود، خاطرنشان کرد: انتخابات‌ها زمان خوبی برای ریشه یابی و مرور مسائل و مشکلات سرزمین است که خود به خود یادگیری اجتماعی در نتیجه آن اتفاق می‌افتد.

این اقتصاددان با گفتن این که احتمالا بخشی از این مباحث به افرادی که می‌خواهند مسئولیت‌ها را بر مسئولیت بگیرند انتقال اشکار کند و از این جهت موثر باشد، ضمن اصرار بر این که حل مسائل تنها از زاویه نگاه کردن از منظر حکمرانی و به مثابه یک کل به مسائل سرزمین مقدور است، در ادامه گفت: در اینجا تلاش می‌کنم به این سوالات جواب دهم که خطیرترین مسائل سرزمین که یا آینده سرزمینی ما را دچار چالش می‌کند و یا پایداری جامعه را مورد تهدید قرار می‌دهد چیست؟ آیا می‌توان از بین مسائل حیاتی ترین و در نتیجه با اهمیت ترین آن را اشکار کرد؟ آن کدام قضیه است و آیا حیاتی‌ترین قضیه، سریع‌ترین قضیه هم هست و به صرف این که یک موضوعی مهم است، آیا فوریت هم دارد و یا برعکس، حل این با اهمیت ترین قضیه نیازمند فراهم آوردن اقتضائاتی است که الزام حل مسائل دیگر است. به عبارت دیگر آیا می‌توان پرداختن راهبردی و نه سیاستی به مسائل خطیر سرزمین را در یک امتداد طولی ترسیم کرد؟ در این صورت خواهیم توانست از منظر نظام حکمرانی به یک نقشه راه دست یابیم.

ماموریت مهم رئیس جمهور منتخب چه باشد؟

نیلی با گفتن این که تعیین ماموریت مهم رئیس جمهور منتخب و دولت چهاردهم دارای اهمیت حیاتی برای حال و آینده سرزمین است و به این علت ابراز اشتباه در تعیین این ماموریت یا انتخاب صحیح آن بدون اغراق به اندازه فاصله بین فنا و فلاح از اهمیت برخوردار است، اظهار داشت: در ترسیم ماموریت آقای دکتر پزشکیان و دولت ایشان به اهمیت شرایط خاص و و اضطراری که انتخابات ریاست جمهوری در آن برگزار شده باید دقت کرد.

وی در تشریح خطیرترین مسائل سرزمین در شرایط جاری، او گفت: در توضیح این نوشته نمی‌توان خود را محدود به قضیه اقتصاد کرد و ناچارا باید میدان جواب را به وسعت کل مسائل سرزمین وسعت داد. نظام حکمرانی سرزمین در مرکز یک قاب سه ضلعی قرار گرفته که در راس هر کدام از این سه ضلع، یک نقطه بحرانی واقع شده است. ابراز اشتباه در هر یک از این نقاط می‌تواند سرزمین را در سراشیبی منزلگاه‌های زیاد سخت و غیرقابل برگشت قرار دهد و در روبه رو، شناسایی درست نحوه حرکت در این نقاط، این شانس را می‌دهد که بتوان امید را به دل‌ها بازگرداند و آینده روشن را برای نسل سپس نوید داد.

این استاد قبل دانشگاه با اصرار بر این که با در نظر داشتن این شرایط احتمالا بتوان این مقطع تاریخی را یکی از بزنگاه‌های مهم برای ایران در نظر گرفت، در جواب به این سوال که چه عواملی می‌تواند کشورمان را از افتادن در مسیر اول باز دارد و چطور می‌توان در مسیر دوم قرار گرفت، خاطرنشان کرد: ملزوم است با حداکثر دقت و حداقل اشتباه در استراتژی حکمرانی نسبت به هر یک از سه راس این مثلث، اشکار شود ابراز اشتباه در انتخاب استراتژی می‌تواند آثاری بلند زمان و غیر قابل جبران برای آینده ایران داشته باشد.

نیلی گفت: در رأس اول این سه ضلعی مجموعه هولناک ناترازی‌های مالی و زیست محیطی سرزمین قرار گرفته است. بودجه و نظام بانکی و صندوق‌های بازنشستگی با ناترازی‌های در مقیاس بزرگ، میانگین تورم را به دو برابر مقدار تاریخی بلند زمان خود رسانده‌اند و ناترازی انرژی و آب و خاک آینده سرزمینی ایران را در معرض مخاطره جدی قرار داده است. شرایط وخیم ناترازی‌ها مشخص می کند، راهبردهای به کار گرفته شده در حکمرانی منبع های طبیعی و حکمرانی مالی، با ناکامی روبه رو شده است. ناترازی انرژی برای یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان به لحاظ برخورداری از ذخایر مورد قیمت آب، شاخص بارز برای آن است که چطور توانسته‌ایم از وفور افتبحران ساز بیافرینیم.

به حرف های این اقتصاددان؛ ناترازی‌های مالی با شدت بخشیدن به تورم، هم اصلاحات اقتصادی برای افت یا از بین بردن آنها را دشوار یا حتی ناممکن می‌سازد و هم به تخریب منبع های طبیعی شدت می‌بخشد. راز دو رقمی شدن رشد مصرف بنزین به گفتن یک مثال در سال‌های ۱۴۰۰ به سپس را نسبت به رشد بلند زمان متوسط ۶ درصد، آن باید عمدتا در تورم بالای این سال‌ها جستجو کرد که در نتیجه بزرگتر شدن ابعاد ناترازی‌های مالی به وجود آمده است. حالت نامناسب فقر و افت قابل دقت مقیاس جمعیتی قشر متوسط از یک سو، امکان پذیری انجام اصلاحات اقتصادی متعارف برای از بین بردن ناترازی‌ها را مورد سوال قرار می‌دهد و از طرف دیگر احتراز از انجام اصلاحات، عکس آینده فقر و نابسامانی‌های معیشتی را از شرایط حاضر به مراتب بدتر مشخص می کند.

او همین طور گفت: این پارادوکس خطرناکی است که در درون خود به تنهایی قابل حل نیست و مسیر طبیعی آن نیز به سمت شرایط بحرانی است، به این علت بدون تردید یک سپس مهم از آینده ایران در گرو چگونگی خروج پایدار از این ناترازی‌ها است.

استاد قبل دانشگاه شریف، اضافه کرد: در راس دوم مثلث، حالت خطیر روابط خارجی سرزمین قرار گرفته است. درجه بالای التهاب در روابط خارجی که خود را در تحریم‌های سنگین، محدودیت‌های برآمده از اف. ای. تی. اف.، شرایط غیرقابل پیش‌بینی خاورمیانه و بالاخره چشم انداز به قوت رسیدن مجدد ترامپ برای کشوری که هیچ شریکی در جهان ندارد، عضو هیچ پیمان تجاری نیست و خلاصه این که منافع هیچ کشوری با بدتر شدن حالت آن به مخاطره نمی‌افتد، زیاد برای آمیز است؛ جایی را که به طور آرمانی از آن اغاز کردیم، استقلال سرزمین می بود، اما جایی را که در انتها به آن رسیده‌ایم دچار شدن همه عیار در جنگ خارجی اقتصادی است. هیچ کشوری نمی‌تواند مبنا نظام حکمرانی خود را در بُعد روابط بین‌الملل بر استمرار شرایط جنگی بگذارد، هنگامی در عمل اینگونه است باید فهمید یک جای کار عیب دارد.

به حرف های نیلی؛ تداوم شرایط محدود کننده بین المللی و منطقه‌ای به طور خودکار، اصلاحات در بازارهای انرژی، ارز، آب، بانک و بودجه را به لحاظ هزینه‌های سنگینی که به خانوارها تحمیل می‌کند، ناممکن می‌سازد و با تداوم ناترازی‌ها اقتصاد ما روز به روز ضعیف‌تر می‌شود و با ضعیف‌تر شدن اقتصاد طمع قوت‌های بزرگ و حتی کوچک و منطقه‌ای برای گرفتن امتیاز از ایران گرامی، اما ضعیف، زیاد تر و زیاد تر می‌گردد.

خطر جدی شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی عمدتا بین نسلی

این استاد بازنشسته دانشگاه شریف با گفتن این که در راس سوم مثلث، شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی عمدتا بین نسلی قرار گرفته است، گفت: باورها و سبک زندگی بخشی از جمعیت سرزمین که عمدتا در نسل جوان و زنان متجلی شده است، در تقابل جدی با الگوهای رسمی مد نظر نظام حکمرانی است. جدای از هرگونه تصمیم و نظری که تصمیم گیرندگان در ربط با آن داشته باشند به گفتن یک حقیقت با اتفاق‌ای زیاد جدی روبه رو هستیم. مواردی از قبیل فیلترینگ اینترنت و مقدار آزادی‌های اجتماعی و جوانان، مدتی است که تبدیل به تقابل‌های انتظامی بین حکومت و جامعه شده و التهاب حاضر بین سرزمین را که در نتیجه فشارهای سنگین بیکاری، فقر و تورم همراه با نابرابری زیاد، از یک سو و محدودیت‌های روزافزون خارجی از نظر دیگر، شکل آزاردهنده‌ای به خود گرفته آن را به مرحله خطرناک رسانده است.

به نقل از جماران،  نیلی بر این باور است: شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی، فشارهای سنگین و متنوع خارجی و خصوصا با چشم انداز گمان تشدید آن در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و ناترازی‌های در مقیاس زیاد بزرگ، آینده سرزمینی و پایداری جامعه را به طور جدی در معرض خطر قرار داده است.

 از بین این سه قضیه کدام یک مهمتر است؟

این اقتصاددان در جواب به این سوال که از بین این سه قضیه کدام یک مهمتر است؟ اظهارداشت: بدون تردید تداوم ناترازی‌ها، سرزمین را دچار مشکلاتهای بزرگ خواهد کرد. در شرایط حاضر حرکت سریع و خطرناک کمبودهای در مقیاس بزرگ انرژی را ناظر هستیم. قسمت فزاینده‌ای از ارزی که با سختی‌های زیاد از محل صادرات نفت به دست می‌آوریم، باید به واردات بنزین تعلق دهیم و قطعی‌های برق و گاز صنایع و فعالیت‌های اقتصادی هم بی‌نیاز از توضیح است. از این طریق خالص صادرات نفت روز به روز کوچکتر می‌شود و با تشدید فشارهای ناشی از تحریم، اراعه ارز هم با مشکل روبه رو خواهد شد که جهش‌های بعدی نرخ ارز را به جستوجو خواهد داشت و با جهش‌های بزرگتر نرخ ارز، هدر رفت انرژی زیاد تر خواهد شد و به این علت چنبره ناترازی‌ها به شدت به یکدیگر گره خورده‌اند.

با شکافهای اجتماعی و مشکلات خارجی، اصلاحات اقتصادی بازی با آتشی خطرناک است

نیلی با گفتن این که به رغم سختی‌های زیاد برای تعیین یکی از این سه چالش به گفتن برتری، به نظر می‌رسد چالش ناترازی‌ها به طور اجتناب ناپذیر خود را به نظام حکمرانی تحمیل خواهد کرد، در جواب به این سوال که آیا می‌توان فارغ از حالت دو چالش دیگر، دست به اصلاحات اقتصادی زد، یا می‌توان بدون دقت به شرایط نابسامان روابط خارجی از نظر تحریم‌ها و fatf و شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی حاضر، به سراغ اصلاحات اقتصادی رفت، تصریح کرد: به نظر می‌رسد جواب بدیهی است و انجام این کار، بازی با آتشی است که امکان پذیر خاموشی ناپذیر باشد.

به رغم هزینه‌های سنگین مشکل ناترازیها، سریع‌ترین نیست

این اقتصاددان با گفتن این که فشارهای خارجی، هزینه مبادله را به شدت افزایش می‌دهد و اصلاحات اقتصادی ناچار خواهد می بود صورتحساب آن را از مردم به اختصاصی قشر فقیر و متوسط دریافت کند، او گفت: به این علت هر چند با اهمیت ترین مشکل ناترازی‌ها است اما به رغم هزینه‌های سنگین مشکل ناترازیها، سریع‌ترین نیست.

وی در جواب به این سوال که باید با کدام ترکیب دوتایی می‌شود مشکل سوم را حل کرد، گفت: فکر کنیم با نگه داری شرایط ناترازی‌ها و شکاف‌های اجتماعی بخواهیم به سراغ حل قضیه تحریم برویم. طبیعتا در این چنین شرایطی، نظام حکمرانی ناچار به دادن امتیازات بسیاری به فرد روبه رو خواهد شد؛ چرا که در شرایط ضعف به سراغ مذاکرات رفته‌ایم. به علاوه این که تا اشکار شدن نتایج انتخابات آمریکا احتمالا عمل های موثری در این عرصه متصور نباشیم.

ترمیم شرایط اجتماعی و سیاست داخلی برتری است

این استاد اقتصاد خاطرنشان کرد: در حالت دیگر، فکر کنیم با نگه داری شرایط تحریم و نگه داری شکاف‌های اجتماعی، بخواهیم به سراغ اصلاحات اقتصادی برویم که به لحاظ سیاسی و اجتماعی مقدور نخواهد می بود. در حالت سوم اگر با نگه داری ناترازی‌ها و نگه داری شرایط تحریم به سراغ ترمیم شکاف‌های اجتماعی حرکت کنیم، این چنین رویکردی می‌تواند با هزینه کم، عرصه اجتماعی مناسب بین حکومت و مردم فراهم کند که یقیناً ظرافت‌هایی هم دارد. به نظر می‌رسد از هر راهی که به تحلیل شرایط حاضر بپردازیم به برتری ترمیم شرایط اجتماعی و حتی سیاست داخلی قبل از هر نوع اصلاح اقتصادی و اصلاح در روابط خارجی خواهیم رسید.

راه سختی که پزشکیان باید طی کند

نیلی با گفتن این که حل سخت‌ترین قضیه، طبیعتا دشوارترین هم خواهد می بود و افت این سختی در گرو تقلیل قابل دقت التهابات اجتماعی و انجام اصلاحات جدی در روابط خارجی است، معقد است: تقلیل التهابات اجتماعی به شدت قابل انجام است و اصلاح روابط خارجی، قاعدتا زمان بر و احتمالا به نتیجه رسیدن آن به بیشتر از یک سال زمان نیاز دارد. اما اظهار رسمی رویکرد تازه و متفاوت در روابط خارجی و گفتن عزم و اراده نظام سیاسی برای تحقق آن می‌تواند از طریق اصلاح انتظارات به پشتیبانی بیاید. در فاصله وقتی که این دو دسته عمل به نتیجه اولیه می‌رسد انجام برخی اصلاحات سیاستی و نه راهبردی، جهت افت شدت افزایش ناترازی‌ها مقدور خواهد می بود.

الزام همراهی و همکاری اجزای نظام تصمیم گیری و رسانه ای

به نقل از جماران، این استاد بازنشسته دانشگاه شریف، با گفتن این سوال که اگر نظام حکمرانی این شرایط را بپذیرد و نظرات جایگزینی وجود نداشته باشد، ماموریت دولت به گفتن یک بازیگر مهم در اینجا چیست؟ جواب داد: امروز بر همه روشن است که گذار با هزینه کمتر از این سه مجموعه مشکل، تنها با همراهی و همکاری کل اجزای نظام تصمیم گیری و رسانه‌ای مقدور است و این بزرگترین و دشوارترین ماموریت رئیس جمهور محترم است.

«برای دعوا نیامده ام» با اهمیت ترین شعار پزشکیان است

نیلی او گفت: ورود مطابق روال قبل یک دولت با برچسب اصلاح طلب از هر نوع، به طور معمول این گونه است که فضای رسمی تدارک نبردی می‌بیند و فضای مجازی هم عرصه همان فضاسازیهای مخرب شود. یک طرف بگوید دولت قبل اسب زین کرده داده و طرف دیگر بگوید دولت خراب تحویل گرفته. بازار شعارهای مرگ بر این و آن می‌شود و مبنا فعالیت‌های اجتماعی بر دعوا و تعارض قرار می‌گیرد. در حالی که حجم مشکلات آنچنان بزرگ است که واقعا جایی را برای این گونه تخریب‌ها باقی نمی‌گذارد. از نظر من احتمالا با اهمیت ترین شعار آقای پزشکیان را بتوان این دانست که برای دعوا نیامده‌اند. این با اهمیت ترین مطلبی می بود که می توان درنظر داشت.

انتخاباتی که برگزار شد هشداری جدی به همه می بود

وی یادآورشد: انتخاباتی که برگزار شد هشداری جدی به همه می بود. رئیس جمهور منتخب در نتیجه شرایط خاص برگزاری انتخابات، حاصل یک زایمان زودرس است. ایشان اگر قرار می بود در انتخابات ۱۴۰۴ پا به عرصه رقابت بگذارد خود به خود ملزوم می بود مراحلی را طی کند که مسلم در نتیجه آن هم بهتر به وسیله جامعه شناخته می‌شد و هم می‌توانست آماده‌تر ظاهر شود. دولت آقای دکتر پزشکیان باید بتواند روابط مخرب چندین دفعه تکرار شده قبلی درون نظام حکمرانی را به روابطی سازنده با محور فائق آمدن بر مشکلات راهبردی تبدیل کند.

دولت چهاردهم، نتیجه زایمانی زودرس است

نیلی اضافه کرد: هرچند ابعاد مشکلات زیاد بزرگ و هولناک است اما دولت چهاردهم نیازمند گذران زندگی اختصاصی در نتیجه زایمان زودرس انتخابات اضطراری است. این دوران باید صرف سه دسته او گفت وگو شود. او گفت وگو با جمعیت ۵۰ درصدی که نهایتا در انتخابات شرکت نکردند و حداقل این است که در حالت قهر به سر می‌برند. او گفت وگو با دیگر بازیگران نظام حکمرانی با محوریت عبور از مشکلات بزرگ و بالاخره تلاش برای او گفت وگو با آنها که به رقیب ایشان رای دادند.

همه باید این آخرین شانس را دریابیم

وی با گفتن این که انجام اصلاحات اقتصادی نیازمند دولتی است که اولا در بر برخورداری از حمایتجامعه به مراتب نیرومندتر از آنچه در انتخابات ظاهر شد باشد و ثانیا دولتی که برخوردار از حمایتمحکم نظام حکمرانی باشد، ابراز نظر کرد: تحقق این چنین شرایطی تنها شرط گذار سرزمین از این آخرین شانس تاریخی خود است. برخی دولت‌ها را می‌توان «دولت آتش‌نشان» و نه آتش فشان، دولت آقای پزشکیان بر پایه ذات راه اندازی خود، دولت آتشفشان نیست، دولت آتش‌نشان هم نباید باشد. دولت رونق و گسترش هم با وجود چالش‌های حاضر واقع بینانه نیست و نمی توان رشد اقتصادی بالا انتظار داشت. ماموریتی که می‌توان برای دولت ایشان متصور می بود، این است که احتمالا این دولت بتواند دولت او گفت وگو به منظور اجماع سازی برای خروج از ین ابر چالش‌ها باشد. دو گروه مانع بر سر راه این چنین دولتی، ذی‌نفعان وضع حاضر و خشک سرانی می باشند که هیچ انعطافی بر نمی‌تابند.  این یک پایان حجت تاریخی است.

منبع :


جماران