الگوی نامناسب ایران در انتخاب شرکای تجاری/ محرومیت از دسترسی به بازارهای بزرگ جهانی

رضا پاکدامن: به نقل از تجارت‌نیوز، حجم روابط اقتصادی تاثییر بسیاری بر روابط سیاسی و مواضع کشورها در روبه رو روابط دوجانبه و حتی در روبه رو تغیرات جهانی دارد.

مطابق بازدید و تحلیل تازه نشریه فارین پالسی، سهم چین در تجارت خارجی کشورها به ترتیب جدول زیر نمایش داده شده است.

بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده کالا و خدمات به آمریکا نیز به شرح جدول زیر است.

همان گونه که در جدول بالا هم اشکار است، آمریکا مقصد سه‌چهارم صادرات کانادا و مکزیک است که شدت وابستگی این دو سرزمین همسایه شمالی و جنوبی به بازار آمریکا را مشخص می کند.

مطابق این آمار نیمی از کشورهای گروه ۲۰ به‌گفتن گروهی همسو با سیاست‌های آمریکا از شرکای تجاری مهم چین محسوب خواهد شد که قطعا در موضع‌گیری‌های سیاسی آنها در روبه رو چین تاثیرگذار است.

بازدید‌ها مشخص می کند قیمت تجارت چین با گروه ۲۰، ۱.۵۵ تریلیون دلار  و قیمت تجارت آمریکا با گروه ۲۰، به بیشتر از ۲.۹ تریلیون دلار می‌رسد.

الگوی نامناسب ایران در شراکت تجاری

با این روال تجاری جهانی و عمدتاً بین کشورهای با اقتصادهای قوی، الگوی شرکای مهم تجاری ایران به هیچ وجه مطلوب نبوده و به غیر از چین، ربط تجاری ایران با دیگر کشورهای شاخص  و حتی متوسط اقتصادی زیاد نازل است.

چنانکه حتی صادرات عربستان به چین بیشتر از ایران است و از لحاظ کشورهای دارای روابط مناسب سیاسی با ایران، خصوصا کشورهای اوراسیا، قیمت صادراتی ایران زیاد ناچیز است. 

مطابق گزارش گمرک ایران، بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در این منطقه روسیه است که قیمت صادرات ایران طی هشت ماه سال‌جاری فقط ۵۳۲ میلیون دلار و درمقابل ۳ میلیارد دلار واردات بوده که تراز منفی نزدیک به ۲.۵ میلیارد دلاری را مشخص می کند.

عمده‌ترین کالای صادراتی ایران، نفت خام است و به‌رغم سیاست‌ها و شعارهای وابسته به اقتصاد غیرنفتی و صادرات غیرنفتی، قیمت صادراتی دیگر قسمت‌ها، حتی محصولات معدنی و خام‌فروشی زیاد نازل بوده است. بر پایه تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران، حتی رشد قسمت‌های کشاورزی و صنعتی (بدون نفت)، منفی شده است.

به علت شرایط تحریم نیز صادرات ایران به طور تهاتری است. یعنی در روبه رو فروش محصول، ناگزیر به خرید کالا یا خدمات از سرزمین روبه رو خصوصاً چین است و اندک صادرات سرزمین از تاثیرگذاری ملزوم برخوردار نیست. این حالت یک هشدار بزرگ  است که باید توسط مسئولان سرزمین جدی گرفته بشود.

مطابق گزارش  کپلر طی ۹ ماهه سال ۲۰۲۳ ، ۹۱ درصد صادرات نفت ایران به چین، شش درصد به سوریه و دو درصد به ونزوئلا بوده است. با دقت به شرایط سیاسی و مالی کشورها، وصول وجوه نقدی بابت فروش نفت به آنها زیاد سخت به نظر می‌رسد.

این شرایط دو پیامد برای سرزمین دارد. اولاً ایران از دسترسی به بازارهای معتبر جهانی محروم می‌بشود و در ثانی ایران نمی‌تواند از ابزار اقتصادی برای پیشبرد اهداف سیاسی و منافع ملی خود در عرصه جامعه جهانی و بازیگران مهم آن منفعت ببرد. چراکه کشورهای بزرگ و کوچک جهان، در رابطه تغیرات بین‌المللی مرتبط با ایران، مقدار منافع اقتصادی خود با ایران و فرد روبه رو را قیاس خواهند کرد.

 در نتیجه الگوی جاری شرکای تجاری ایران، ریسک زیاد بالفعلی به جستوجو دارد و مسئولان باید فکر کنند که در این تکاپوی جهانی آیا سرزمین را در مسیر درستی قرار داده‌اند؟